...

...

Σάββατο 22 Ιανουαρίου 2011

H µαύρη τρύπα της σοσιαλδηµοκρατίας

Του Olivier Schmitt, LE MONDE

Οι σοσιαλδηµοκράτες δυσκολεύονται να επαναπροσδιορίσουν 
το σώµα της θεωρίας τους, καθώς δέχονται πυρά τόσο από δεξιά, 
όσο και από αριστερά

 Περιορισµένα στον ρόλο της αντιπολίτευσης σε 21 από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαµβανοµένων των σκανδιναβικών χωρών όπου ήταν κάποτε τόσο ισχυρά, τα ευρωπαϊκά σοσιαλδηµοκρατικά και σοσιαλιστικά κόµµατα αναρωτιούνται σήµερα για το µέλλον τους.

Πώς γεννιέται η ξενοφοβία

Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗ

 
Αλέν Τουρέν
Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Αλέν Τουρέν εξηγεί το φαινόμενο της ξενοφοβίας ως αντίδραση που αποκαλύπτει ανάγλυφα τις πολλές αντιφάσεις μιας όλο και πιο ανασφαλούς κοινωνίας.
»Ζούμε σε μια κοινωνία στην οποία αισθανόμαστε συχνά ότι απειλούμαστε. Η παγκοσμιοποίηση, οι φυσικές καταστροφές, η οικονομική κρίση, οι δυσκολίες της καθημερινής ζωής μας δημιουργούν την αίσθηση ότι δεν τα καταφέρνουμε πλέον να αντιμετωπίσουμε απειλές που είναι συχνά απρόβλεπτες. Αισθανόμαστε ανυπεράσπιστοι και ανίκανοι να δράσουμε, και συνεπώς φοβόμαστε. Είναι ένας ακαθόριστος φόβος τον οποίο μεταφέρουμε κυρίως στους ξένους».

Στη σκιά του Πλάτωνα

Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗ

Ο ιταλός μελετητής Μάριο Βετζέτι σε μια επισκόπηση των ερμηνειών της πλατωνικής "Πολιτείας" από τον καιρό του Αριστοτέλη έως τον εικοστό αιώνα.
Ο Πλάτων είναι ο πνευματικός γίγαντας με τον οποίο δεν έπαψε ποτέ να αναμετριέται η δυτική σκέψη.
Είναι ο φιλόσοφος που έχει διαβαστεί περισσότερο από κάθε άλλον και για το έργο του οποίου έχουν διατυπωθεί τα πιο διαφορετικά σχόλια και έχουν γραφεί οι πιο αντιφατικές ερμηνείες.

Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα

Του Γιώργου Φαράκλα

Το Μπρισμπέιν της Αυστραλίας γνωρίζει τη μεγαλύτερη πλημμύρα στα τελευταία εκατό χρόνια. Μάλλον φταίει η υπερθέρμανση του πλανήτη -αυτή, αυξάνοντας την ποσότητα υδρατμών, αυξάνει τις βροχοπτώσεις- κι ας υπήρξαν χειρότερες πλημμύρες τον 19ο αιώνα στην περιοχή. Άλλωστε συγχρόνως το Ρίο ντε Τζανέιρο έχει πλημμυρίσει από τη μεγαλύτερη βροχόπτωση που σημειώθηκε ποτέ εκεί. Ποια συμπεράσματα να αντλήσουμε από το διαφαινόμενο ήδη εδώ τεράστιο ανθρώπινο και οικονομικό κόστος της αλλαγής του κλίματος;

Η χαμένη τιμή της ελληνικής δημοσιογραφίας

Του Στέλιου Κούλογλου


Αν θέλει να καταλάβει κανείς γιατί στην Ελλάδα εφημερίδες κλείνουν η μια μετά την άλλη και τηλεοπτικοί σταθμοί φλερτάρουν με την χρεοκοπία, δεν έχει παρά να μελετήσει το τελευταίο φιάσκο της πλειοψηφίας των ΜΜΕ, συμβατικών και ιντερνετικών: η ιστορία της Φαίης Μάγιερ, είναι στη πραγματικότητα ένα ακόμη επεισόδιο από τη χαμένη τιμή της ελληνικής δημοσιογραφίας.

H Ευρώπη πάσχει από ξενοφοβία

Του Γιούργκεν Χάμπερμας*


Από το τέλος Αυγούστου η Γερμανία έχει κλονιστεί από κύματα πολιτικών αναταραχών πάνω στα θέματα της ενσωμάτωσης, της πολυπολιτισμικότητας και της «εθνικής» κουλτούρας ως «κρατούσας κουλτούρας» (Leitkultur). Αυτή η δημόσια συζήτηση, με τη σειρά της, ενισχύει τις τάσεις ξενοφοβίας στη ευρύτερη κοινή γνώμη.

Οι αντάρτες του τσιμέντου

Του Στέλιου Κούλογλου


Επιτέλους, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ επαναστάτησαν. Οχι, δεν πρόκειται για τον νόμο επικύρωσης του μνημονίου, που έκοψε τους μισθούς και στέρησε το δώρο από συνταξιούχους των 600 ευρώ. Αυτό οι «αντάρτες» τον ψήφισαν, με την εξαίρεση των τριών βουλευτών που έθεσαν εαυτόν εκτός κόμματος. Ούτε αφορά το άλλο νομοσχέδιο για τις σχέσεις εργασίας, το οποίο κουτσούρεψε εργατικές κατακτήσεις ενός αιώνα. Και αυτό το υπερψήφισαν οι αντάρτες της συμφοράς, όπως και το νομοσχέδιο που ιδιωτικοποιεί τα τρένα, τις δημόσιες συγκοινωνίες και ό,τι άλλο θέλει η τρόικα. Και τη μάνα τους να τους ζητούσαν να ιδιωτικοποιηθεί, θα το ψήφιζαν για το καλό του κόμματος και για να μην πέσει η κυβέρνηση, πάντα βέβαια με κρύα καρδιά.

Αριστερό φλας, δεξιά στροφή;

Του Γιάννη Πανούση
Καλοί μου άνθρωποι
πώς μπορείτε να σκύβετε
και να μη χαμογελάτε;
Ανοίχτε τα παράθυρα
Γ. Ρίτσος, Εαρινή συμφωνία

Σ’αυτή την κρίσιμη φάση για τη χώρα, τα αριστερά κόμματα αποφάσισαν να βγάλουν τα εσώψυχά τους, αφήνοντας τον αριστερό πολίτη μόνο κι απροστάτευτο.

Τα ψεύτικα διλήμματα της σύγχρονης εξουσίας

Του Χρήστου Ζέρβα

 Η παλαιά φάση της ενσωμάτωσης του διαφορετικού έδωσε σταδιακά τη θέση της στη δυνατότητα επιλογής μεταξύ φαινομενικά αντίρροπων εκδοχών. Στην πράξη ωστόσο, τα διλήμματα αυτά είναι ουσιαστικά ψευδοδιλήμματα. Γιατί μοναδικός σκοπός τους είναι ο αποπροσανατολισμός των πολιτών, η δημιουργία σύγχυσης, φόβου και απειλής, με τελικό σκοπό τον πειθαναγκασμό της λαϊκής βούλησης (ως ανακουφιστικής λύσης) στις επιθυμητές για το σύστημα επιλογές. Αλλοτε με ωμή και άλλοτε με εκλεπτυσμένη βία, η εκάστοτε εξουσία υφαρπάζει συνήθως την τεκμαιρόμενη απάντηση σε κάθε δίλημμα που τεχνηέντως θέτει.

Αντόνιο Γκράμσι, ο στοχαστής της πράξης

Του Γεράσιμου Βώκου, 
καθηγητή Φιλοσοφίας στο ΑΠΘ

Στις 22 Ιανουαρίου 1891, ο Αντόνιο Γκράμσι, μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος και ηγετική φυσιογνωμία της Ιταλικής Αριστεράς, ήρθε στη ζωή.
Ο Γκράμσι ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων που προκαλούν ερμηνείες, τις οποίες το έργο του περιπαίζει. Οι αποκλίσεις του από τη σοβιετική εκδοχή του κομμουνισμού, ήδη το 1926, τον τοποθετούν στο περιθώριο της ορθοδοξίας του κομμουνιστικού κινήματος του Μεσοπολέμου, χωρίς όμως να τον εντάσσουν στο πλήθος εκείνων που διαφώνησαν οριστικά με την Τρίτη Διεθνή και βρέθηκαν αφορισμένοι.

Παρασκευή 21 Ιανουαρίου 2011

Ανοίγει επικίνδυνα το θέμα του «χρυσού» στη Θράκη

Του Δημήτρη Τασμαλή

Ο Υφυπουργός  Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, κ. Γιάννης Μανιάτης απαντώντας σε ερώτηση Βουλευτών του ΛΑΟΣ σε ότι αφορά τον ορυκτό πλούτο και τα πετρέλαια, την Δευτέρα 10/1/2011 εμφανίστηκε υποστηρικτής της εξόρυξης χρυσού στην Θράκη τονίζοντας: «Το αποθεματικά βεβαιωμένο δυναμικό περίπου 420 τόνων χρυσού στη Μακεδονία και Θράκη αποτελεί οικονομικό στόχο υψηλής προτεραιότητας».

Δημοκρατία και αγορά στον 21ο αιώνα

Έρικ Χομπσμπάουμ: "Η εξασθένηση των εθνικών κρατών επηρεάζει ήδη αρνητικά τις προοπτικές της δημοκρατίας".
Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα από το νέο βιβλίο του βρετανού ιστορικού Ερικ Χομπσμπάουμ «La fine dello stato», Rizzoli, 2007.

Η εποχή του φόβου

Κυκλοφόρησε το 2008 και στη γλώσσα μας το βιβλίο του πολωνού κοινωνιολόγου Ζίγκμουντ Μπάουμαν «Ρευστός φόβος» («Πολύτροπον»). Ο Μπάουμαν μίλησε στο περιοδικό «L' Espresso» για τους μεγάλους φόβους που βασανίζουν σήμερα την ανθρωπότητα:
«Η επιθυμία να αισθάνονται ασφαλείς είναι κοινή σε όλους τους ανθρώπους και ίσως όχι μόνον σε αυτούς. Κάποτε την αποκαλούσαν "ένστικτο της επιβίωσης". Για τους ανθρώπους όμως η επιβίωση έχει ένα νόημα πολύ ευρύτερο από εκείνο που έχει για τα άλλα ζώα.

Το ναρκωτικό της θρησκείας

Η θρησκεία συνεχίζει να είναι παρούσα στον σύγχρονο κόσμο. Ο ισπανός φιλόσοφος Φερναντο Σαβατέρ αναζητάει εξηγήσεις για την αντοχή και τη μεγάλη δύναμη της πίστης σήμερα. 
Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο του «La vita eterna» (Laterza, 2007).

Η πολιτική του φόβου

Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο του σλοβένου φιλοσόφου Σλάβοϊ Ζίζεκ «La violenza invisibile» (Rizzoli, 2007).
Η μορφή της πολιτικής που κυριαρχεί σήμερα είναι η μεταπολιτική βιοπολιτική (η έκφραση είναι ένα παράδειγμα θεωρητικής αργκό που προκαλεί δέος και η οποία ωστόσο μπορεί εύκολα να εξηγηθεί).

Η εξαγωγή της δημοκρατίας

Ο ιταλός πολιτειολόγος Τζοβάνι Σαρτόρι στην επανέκδοση του βιβλίου του «Democrazia Cosa e» (Rizzoli, 2007) προσέθεσε ορισμένα νέα κεφάλαια. Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα από το νέο κεφάλαιο που αναφέρεται στη δυνατότητα εξαγωγής της δημοκρατίας.

Η απάτη της ανάπτυξης

Το ακόλουθο κείμενο του γερμανού κοινωνιολόγου Βόλφγκανγκ Ζακς είναι απόσπασμα από την εισαγωγή του στο βιβλίο «Global Ecology. Α New Arena of Political Conflict» (Zed Books).
Η ιστορία προχωράει με μικρά βήματα, αλλά η εποχή της ανάπτυξης άρχισε σε μια δεδομένη μέρα και σε μια δεδομένη ώρα. Στις 20 Ιανουαρίου 1949, στην εναρκτήρια ομιλία του στο Κογκρέσο, ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν τράβηξε την προσοχή του ακροατηρίου του στις συνθήκες των φτωχότερων χωρών, που για πρώτη φορά ορίστηκαν «υπανάπτυκτες».

Κόμμα και κράτος - Κουλτούρα πελατειακών σχέσεων

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΗ*

Η κατάρρευση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας ήταν ξαφνική και ταχύτατη. Ο θόρυβος της πτώσης εκκωφαντικός. Η επικοινωνιακή πολιτική που είχε ως πρόσχημα τη διαφάνεια και την «επανίδρυση» του κράτους τελικά κατάρρευσε.

Κόμμα και κράτος - Εγγυητής δημοκρατίας το κόμμα

Του ΜΙΧΑΛΗ ΣΠΟΥΡΔΑΛΑΚΗ*

Οι παρενέργειες της επιλογής των πολιτικών ελίτ, μετά την πτώση της χούντας, να αναθέσουν τη θεμελίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος στα κόμματα και το κομματικό σύστημα είναι γνωστές: Έλεγχος και υποκατάσταση των κοινωνικών πρωτοβουλιών από τα κόμματα, εμπέδωση και «γραφειοκρατικοποίηση» του πελατειακού κράτους, πλήρης κομματικοποίηση της δημόσιας σφαίρας και κρίση αντιπροσώπευσης.

Κόμμα και κράτος - Το κομματικό κράτος διαιωνίζεται

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ*

Όργανο διαιώνισης της ταξικής κυριαρχίας, μηχανισμός ελέγχου, συμπύκνωση των κοινωνικών δυνάμεων ή μέσο πραγμάτωσης του κοινού καλού; 
Η απάντηση στο ερώτημα τι είναι το κράτος προδικάζει και την απάντηση στο ερώτημα τι είναι το κόμμα: 

Ο Αντόνιο Γκράμσι και η έννοια της ηγεμονίας

Του Θανάση Τσακίρη

Ο Αντόνιο Γκράμσι
Οι βασικές συνεισφορές του Αντόνιο Γκράμσι στην πολιτική σκέψη ήταν οι εξής:(1) α) η έννοια της «ηγεμονίας» ως μέσου διατήρησης της κυριαρχίας του καπιταλιστικού κράτους, β) ο τονισμός της ανάγκης για την μόρφωση των εργατών ώστε να δημιουργηθούν οι «οργανικοί διανοούμενοι» της εργατικής τάξης και να γίνει δυνατή η επίτευξη της εργατικής ταξικής «ηγεμονίας», γ) η διάκριση μεταξύ πολιτικής κοινωνίας (αστυνομία, στρατός, νομικό σύστημα κ.α.), που κυριαρχεί άμεσα και κατασταλτικά, και κοινωνίας πολιτών (οικογένεια, εκπαιδευτικά συστήματα, συνδικάτα κ.α.), όπου η κυριαρχία του καπιταλιστικού κράτους συγκροτείται μέσω της ιδεολογίας ή μέσω της συναίνεσης, δ) η πρωταρχική σημασία του «ιστορικισμού», δηλαδή της ανάλυσης μιας κοινωνίας και της εξήγησης των ιδεών με αναγωγή στο συγκεκριμένο κάθε φορά ιστορικό της πλαίσιο, (2) και ε) η κριτική του οικονομικού ντεντερμινισμού.(3) 

Πέμπτη 20 Ιανουαρίου 2011

Η πτώση της μεγάλης αυταπάτης

Η ακόλουθη συνέντευξη του Γάλλου συγγραφέα Πασκάλ Μπρικνέρ δόθηκε στον Αντουάν Μερσιέ, σε ραδιοφωνική εκπομπή του «France Culture» στις 23 Δεκεμβρίου 2008

Η παρακμή της Δημοκρατίας

Ποια είναι η κατάσταση της δημοκρατίας στον σύγχρονο κόσμο; Από πρώτη άποψη φαίνεται ότι η δημοκρατία ποτέ δεν ήταν σε καλύτερη κατάσταση απ' όσο σήμερα. Δύο στοιχεία μοιάζει να επιβεβαιώνουν τη διάγνωση.
Το πρώτο είναι το ότι ποτέ άλλοτε δεν υπήρχαν στον κόσμο τόσο πολλά «δημοκρατικά» κράτη, δηλαδή κράτη που διαθέτουν φιλελεύθερους και αντιπροσωπευτικούς θεσμούς.

Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2011

Τι δεν είναι σοσιαλισμός

Το ακόλουθο κείμενο του πολωνού φιλοσόφου Λέζεκ Κολακόφσκι γράφτηκε ακριβώς πριν από πενήντα χρόνια, στις αρχές του 1957, και προοριζόταν για το περιοδικό της πολωνικής αριστεράς «Pro prostu», αλλά η λογοκρισία της κυβέρνησης Γκομούλκα απαγόρευσε τη δημοσίευσή του

Η ανθρωπιά σε δοκιμασία

Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα της ομιλίας που εκφώνησε ο πολωνός κοινωνιολόγος Ζίγκμουντ Μπάουμαν στις 9 Σεπτεμβρίου 2006, στην ιταλική πόλη Καράρα, στο πλαίσιο εκδήλωσης με θέμα την «Συμβίωση»

Τα όρια της ανάπτυξης

Η οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι απεριόριστη 

Ο Σερζ Λατούς
Ο Λουτσιάνο Γκαλίνο
Αν όλοι οι άνθρωποι ζούσαν και κατανάλωναν όπως οι Αμερικανοί, θα χρειάζονταν έξι πλανήτες σαν τη Γη. Ο γάλλος οικονομολόγος Σερζ Λατούς υποστηρίζει ότι η μοναδική λύση είναι η μείωση της ανάπτυξης.
Ο Λατούς συνομίλησε γι' αυτό το θέμα με τον ιταλό κοινωνιολόγο Λουτσιάνο Γκαλίνο και ο διάλογός τους -απόσπασμα του οποίου παραουσιάζουμε στη συνέχεια- δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Micromega».

Η θρησκεία στον 21ο αιώνα

Ο Ρίτσαρντ Ρόρτι
Ο Τζάνι Βάτιμο
Ο Ιταλός φιλόσοφος Τζάνι Βάτιμο και ο αμερικανός συνάδελφός του Ρίτσαρντ Ρόρτι συνομιλούν για το μέλλον της θρησκείας, τον ρόλο της Εκκλησίας και τον διάλογο με το ισλάμ

Ο ακόλουθος διάλογος μεταξύ του ιταλού φιλοσόφου Τζάνι Βάτιμο και του αμερικανού συναδέλφου του Ρίτσαρντ Ρόρτι περιέχεται στο βιβλίο τους «Il futuro della religione» (Garzanti, 2005). Τον διάλογο συντονίζει ο Σαντιάγκο Ζαμπάλα, διδάκτωρ Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης.

Σοσιαλισμός με ελευθερία

Ο Ιταλός φιλόσοφος Νορμπέρτο Μπόμπιο αναλύει τους όρους μιας 
δυνητικής συμφιλίωσης του σοσιαλισμού με τον φιλελευθερισμό

Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από το αρχείο του Νορμπέρτο Μπόμπιο (1909-2004) που εγκαινιάστηκε το 2006 στο Τορίνο. Πρόκειται για απόσπασμα μιας εισήγησης του Ιταλού φιλοσόφου σε θεωρητικό συμπόσιο που έγινε στην Μπολόνια το 1980.

Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2011

Ποιοι φοβούνται την Κοινωνία των Πολιτών

Του ΝΙΚΟΥ ΜΟΥΖΕΛΗ*



Όπως έχω υποστηρίξει πολλές φορές από αυτές τις στήλες, η κοινωνία πολιτών είναι μια έννοια που παίζει κεντρικό ρόλο σήμερα και στο επίπεδο της πολιτικής πρακτικής και σε αυτό του θεωρητικού λόγου. Και στα δύο επίπεδα υπάρχουν και οι ένθερμοι υποστηρικτές της αλλά και οι μαχητικοί επικριτές της. Αυτό που κάνει συνήθως τη διαμάχη νεφελώδη είναι πως ο όρος κοινωνία πολιτών (ΚΠ), όπως σχεδόν όλες οι βασικές έννοιες στις κοινωνικές επιστήμες, είναι πολυσημικός. Ο όρος δηλαδή έχει διαφορετικό νόημα ανάλογα με το θεωρητικό και ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται. Από αυτή τη σκοπιά μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τρεις βασικές εκδοχές του όρου.

Περί διαφθοράς και διαπλοκής - Ο κυνισμός της μεταδημοκρατίας

Του ΝΙΚΟΥ Α. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ*


Επί μία εικοσαετία, σκανδαλίζουν την ελληνική κοινωνία προκλητικές εκδηλώσεις διαφθοράς, από την υπόθεση Κοσκωτά μέχρι την υπόθεση Siemens. Θα έπρεπε οι πολιτικές και θεσμικές δυνάμεις να έχουν βρει, επιτέλους, ένα τρόπο να απαλλαγούν από το ασφυκτικό σύμπλεγμα της διαπλοκής και διαφθοράς, για να περιφρουρήσουν τη δημοκρατική τους αυτονομία, την πολιτική ηθική τους και την κοινή αξιοπρέπειά τους.

Περί διαφθοράς και διαπλοκής - Σκάνδαλα και ψευτοσκανδαλισμός

Του ΠΑΝΑΓΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ*

Οι νεωτερικές κοινωνίες συγκροτούνται μέσα από μιαν ιδρυτική επαγγελία διαφάνειας. Το άπλετο φως του Λόγου, η πίστη στην ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί ορθολογικά χωρίς να διολισθαίνει στην πρόσκαιρη ιδιοτέλεια του παράνομου κέρδους, η άρρητη πεποίθηση ότι το οικονομικό συμφέρον μπορεί να μετριαστεί «εν κοινωνία» με τον ίδιο τρόπο που περιστέλλεται η ιδιωτική επιθετικότητα και βία από τον πολιτισμό, αποτελούν θεμελιώδη υποστηρίγματα της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Περί αντιπολιτικής - Η γκρίνια της Δημοκρατίας

Του ΤΖΟΡΤΖΙΟ ΡΟΥΦΑΛΟ*

Μα γιατί οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να απεχθάνονται τόσο έντονα τους πολιτικούς που οι ίδιοι έχουν εκλέξει; Ευθύνονται οι πολιτικοί; Ευθύνονται οι πολίτες; 
Το ερώτημα το θέτει ο «Economist». Και, προς έκπληξή μας, δίνει τη δεύτερη απάντηση: ευθύνονται οι πολίτες. Γιατί;

Περί αντιπολιτικής - Συνηγορία για τους πολιτικούς

Του ΡΑΛΦ ΝΤΑΡΕΝΤΟΡΦ*

Όποιος εκτίθεται για να υπερασπιστεί τους πολιτικούς πρέπει να έχει κάποιο συμφέρον ή να είναι απερίσκεπτος. Εγω δεν έχω κανένα συμφέρον. Εδώ και πολύ καιρό έχω εγκαταλείψει την πολιτική καριέρα. Είμαι, λοιπόν, απερίσκεπτος; 
Εγώ νομίζω ότι ο τύπος είναι άδικα κακός με τους πολιτικούς και ότι αυτοί οι τελευταίοι αξίζουν ένα λόγο υπεράσπισης. Η υπεράσπιση, ωστόσο, πρέπει να αρχίζει με κάποια παραδοχή ενοχής.

Περί αντιπολιτικής - Η κοινωνία ενάντια στο κράτος

Του ΦΡΑΝΤΣΕΣΚΟ ΒΑΛΕΝΤΙΝΙ*


Ζούμε σε καιρούς κατ' εξοχήν αντιπολιτικούς. Η πολιτική δεν φαίνεται να απολαμβάνει μεγάλης εκτίμησης ούτε να υποκινεί πολύ ενδιαφέρον. Διαβάζουμε, για παράδειγμα, ότι οι νέοι του σήμερα αδιαφορούν για την πολιτική ή ακόμη και την περιφρονούν. Πρόκειται για μια στάση που δεν είναι καθόλου καινούρια.

Τηλεόραση και εξουσία - Οι συχνότητες και η διαπλοκή

Του ΜΙΧΑΛΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ*


Στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, πάντοτε υπήρχαν φαινόμενα διαπλοκής μεταξύ της πολιτικής εξουσίας, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (της λεγόμενης τέταρτης εξουσίας) και της οικονομικής εξουσίας (του λεγόμενου μεγάλου κεφαλαίου). Τα τελευταία, όμως, χρόνια το φαινόμενο αυτό έχει πάρει στη χώρα μας τέτοιες διαστάσεις, που αλλοιώνουν το δημοκρατικό μας πολίτευμα.

Τηλεόραση και εξουσία - Η «ρινοκερίτιδα» του Ιονέσκο

Του ΝΙΚΟΥ Α. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ*

Η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί ατέλειωτες εικόνες, που η καθεμία μόνη της κι όλες μαζί παραπέμπουν σε παρέλαση ξεπεσμένου καρναβαλιού, προκαλώντας οργανικές αντιδράσεις αηδίας. 
Τέτοιες καταστάσεις δεν προκύπτουν ξαφνικά, δεν είναι τυχαίες, ούτε περνάνε από μόνες τους. Δείχνουν μετάλλαξη των όρων λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος και αποκαλύπτουν το πρόσφορο κοινωνικό υπέδαφος, από το οποίο βλαστάνουν. 

Τηλεόραση και εξουσία - Παρακράτος της τηλεόρασης

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ*

Το ότι στη Ελλάδα υπάρχει ένα έλλειμμα δημόσιας λογοδοσίας των θεσμών είναι κοινός τόπος. Αυτό είναι χαρακτηριστικό ενός πολιτικού συστήματος το οποίο στερείται της αυτοπεποίθησης να «δίνει λογαριασμό» για εκείνα που παραλείπει ή για εκείνα που κάνει για λόγους που μπορεί εύκολα κανείς να εντοπίσει στην ιστορία του. Ένα σύστημα που έχει καλλιεργήσει μια πολιτική κουλτούρα στην οποία η λογοδοσία δεν έχει θέση παρά μόνο ως προϊόν του φόβου ποινικού καταναγκασμού.

Τι συμβαίνει στ΄ αλήθεια στο Αιγαίο; - Χαράσσοντας τη «μέση γραμμή»

Της Χαριτίνη Δίπλα*

Η Ελλάδα ως παράκτιο κράτος έχει κυριαρχικά δικαιώματα διερεύνησης και εκμετάλλευσης των μη βιολογικών και ορισμένων βιολογικών πόρων του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας που αποτελεί την υφαλοκρηπίδα της. Πέραν της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης, η ζώνη των υπερκείμενων υδάτων στην υφαλοκρηπίδα της υπάγεται στο καθεστώς της ανοικτής θαλάσσης.

Τι συμβαίνει στ΄ αλήθεια στο Αιγαίο; - Να παραδειγματιστούμε από την Κύπρο

Του Θεόδωρου Καρυώτη*

Για περισσότερα από τριάντα χρόνια τώρα η Ελλάδα επιμένει μονότονα ότι η μοναδική διαφορά της με την Τουρκία, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, είναι νομικής φύσης. Ομως εδώ και περισσότερα από 25 χρόνια η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκερασθεί από αυτήν της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Από τη θέση σε ισχύ της νέας Σύμβασης του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας του 1982, κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αλλά πάντα ζητεί και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της ΑΟΖ. Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου ως σήμερα λαμβάνουν υπόψη την οριοθέτηση και των δύο ζωνών, που πάντα συμπίπτουν.

Τι συμβαίνει στ΄ αλήθεια στο Αιγαίο; - Το κλειδί για μια δίκαιη λύση

Του Αλέξη Ηρακλείδη*

Η ελληνοτουρκική διένεξη του Αιγαίου ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1973. Εκτοτε έχουν γίνει δύο προσπάθειες επίλυσης, το 1976-1981 και το 2002-3. Οι συνομιλίες αυτές δεν ολοκλήρωσαν το έργο τους και στις δύο περιπτώσεις λόγω αλλαγής κυβέρνησης στην Ελλάδα. 
Η επίλυση των έξι βασικών διαφορών του Αιγαίου (υφαλοκρηπίδα, αιγιαλίτιδα ζώνη, ελληνικός εναέριος χώρος, αποστρατικοποίηση, Ιμια και εναέρια κυκλοφορία- FΙR) είναι δυνατή χωρίς μεγάλους συμβιβασμούς, δηλαδή η επίτευξη μιας λύσης λογικής, δίκαιης και «θετικού αθροίσματος», χωρίς νικητές και ηττημένους.

Η τελευταία ελπίδα της δημοκρατίας

Του Κώστα Kωστάκου (Old Boy) *

Όταν η δημόσια συζήτηση κατασταλάζει σε ορισμένα συμπεράσματα, χρήσιμο είναι να προχωράει στα αμέσως επόμενα λογικά βήματα. Και όσο πιο ενοχλητικά ακουστούν αυτά στα αυτιά, τόσο περισσότερες είναι και οι πιθανότητες να λένε κάτι που πρέπει επιτέλους να ακουστεί, κάτι που είχε επιμελώς αποσιωπηθεί για να μη χαλά τις κεκτημένες ιδεοληψίες μας.

Ορχάν Παμούκ: «Η φιλοδοξία μάς κάνει εύθραυστους»

Της Μαργαρίτας Πουρναρά

Ο νομπελίστας Τούρκος συγγραφέας αποκαλύπτει τα βιώματα, 
τα σχέδια και τα πιστεύω του

Μόλις είχαμε ολοκληρώσει τη συνέντευξη, φεύγοντας από τη σουίτα του ξενοδοχείου όπου διέμενε ο Ορχάν Παμούκ, έριξα μια κλεφτή ματιά στο υπνοδωμάτιό του. Πάνω στα ανακατεμένα σεντόνια, τον περίμενε ένα βιβλίο, ανοιχτό περίπου στη μέση. Αισθάνθηκα τρομερό πειρασμό, να μάθω τι διάβαζε. «Προετοιμάζομαι για το επόμενο μυθιστόρημά μου», μου είπε αμήχανα. Υστερα συμπλήρωσε: «Θα γράψω κάτι για τη σύγχρονη Τουρκία», μια «προκάτ» φράση που –όπως παραδέχθηκε γελώντας– τη χρησιμοποιεί για να ξεφορτωθεί όσους ζητούν πληροφορίες για το τι ετοιμάζει.

Εμείς οι βουλευτές να δώσουμε το παράδειγμα

Tης Χαράς Κεφαλίδου*

Είμαι νέα βουλευτής. Εκλέχτηκα για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2009, εκπροσωπώντας τον νομό Δράμας. Στο γραφείο μου συνωστίζονται πολλοί, ζητώντας τη βοήθειά μου για ό, τι μπορείτε να φανταστείτε. Μερικά αιτήματα είναι δίκαια, άλλα πάλι όχι. Κοινό τους γνώρισμα είναι η αγωνία για το αύριο, η απελπισία, η ζωή που χάνεται μεταξύ του ταμείου ανεργίας και των αιτήσεων για δουλειά.

Κοινωνία της πόλης και πανεπιστήμιο

Tου Γιάννη Mπουτάρη*

Η συζήτηση για αλλαγές στην τριτοβάθμια παιδεία της χώρας μάς κάνει να αναλογιστούμε εάν η μέχρι σήμερα σχέση μεταξύ πόλης και πανεπιστημίου ήταν η δέουσα και εάν όχι ποια θα πρέπει να είναι στο μέλλον. Για δύο πολύ απλούς λόγους: ο πρώτος είναι ότι οι αλλαγές που θα επιτελεστούν δεν θα πετύχουν τον εξαγγελλόμενο σκοπό τους εάν αυτός ο σκοπός δεν υποστηριχθεί ουσιαστικά από τις κοινωνίες των πόλεων όπου βρίσκονται τα πανεπιστήμιά μας.

Περί εξουσίας και πολιτισμού - Η αέναη σύγκρουση

Του ΚΩΣΤΑ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ*

Για να μη ξεφύγουμε από τα ελληνικά χωράφια, ας θυμηθούμε πως, όταν μετά τη μάχη των Πλαταιών ο Μαρδόνιος έστειλε ελληνόφωνο αγγελιοφόρο -πρέσβη στην Αθήνα να προτείνει συμμαχία Αθηναίων-Περσών, ο Θεμιστοκλής αφού άκουσε στη Βουλή των περίτεχνο λόγο του πρέσβη διέταξε τους ραβδούχους να του κόψουν τη γλώσσα, διότι, λέει, βρόμισε τα ελληνικά με προδοτικό περιεχόμενο. Θυμίζω επίσης πως η ασυλία των πρέσβεων και των ρητόρων ήταν ήδη κατοχυρωμένη.

Περί εξουσίας και πολιτισμού - Το αβγό και το τσόφλι του

Του ΜΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ*

Αν πολιτισμός είναι ο καθολικός ιστός που συνέχει τις ανθρώπινες συλλογικότητες με τις δραστηριότητές τους, τότε και η εξουσία, ως μορφή διοίκησης και ελέγχου αυτών των δραστηριοτήτων, αποτελεί μια ακόμη εκδήλωση πολιτισμού (όπως εξάλλου η ιεροτελεστία του πολέμου, οι θρησκείες, η τέχνη, το δίκαιο κ.λπ.). Πρόκειται, πιο απλά, για ένα υποσύνολο που όμως έχει τη δυνατότητα να καθορίζει δραματικά τη λειτουργία του συνόλου, όπως ο υπηρέτης του κ. Πούντιλα στο θεατρικό του Μπρεχτ, ποδηγετεί το αφεντικό του.

Η εξάντληση των φυσικών πόρων - Το χρήμα δεν... τρώγεται

Του ΚΑΡΛΟ ΠΕΤΡΙΝΙ*

«Η Γη διαθέτει επαρκείς πόρους για να ικανοποιήσει τις ανάγκες όλων, αλλά όχι επαρκείς για την απληστία ορισμένων». Αυτή η δήλωση του Μαχάτμα Γκάντι φωτίζει την ουσία του προβλήματος των διαθέσιμων πόρων και ταυτόχρονα είναι σήμερα όσο ποτέ άλλοτε προφητική.
1. Η μητέρα Γη δίνει πλουσιοπάροχα αγαθά για την κοινή μας ζωή. Είναι αυτονόητο ότι αυτά τα αγαθά πρέπει να χρησιμοποιούνται με σύνεση και φειδώ, όχι μόνον επειδή είναι μια κοινή κληρονομιά αλλά και επειδή η δυνατότητα ανανέωσης της φύσης χρειάζεται πολύ χρόνο.

Η εξάντληση των φυσικών πόρων - Στο χείλος της αβύσσου

Του ΤΖΕΡΕΜΙ ΡΙΦΚΙΝ*


Το 1945, όταν γεννήθηκα, ήμασταν λίγο περισσότεροι από δύο δισεκατομμύρια. Τώρα είμαστε έξι δισεκατομμύρια και οι προβλέψεις λένε ότι θα γίνουμε εννέα δισεκατομμύρια σε τριάντα χρόνια.
Παρ' όλο που αποτελούμε το 0,5% της ζωικής βιομάζας του πλανήτη, χρησιμοποιούμε το 40% όλης της φωτοσύνθεσης, εις βάρος των άλλων πλασμάτων. Αυτό είναι σαφώς απαράδεκτο. Από αυτή την αφετηρία πρέπει να ξεκινήσει ο συλλογισμός μας.

Σχέσεις Θρησκείας & Πολιτικής - Η ουδετερότητα του κράτους

Του ΤΖΟΡΤΖ ΚΡΑΟΥΝΤΕΡ*

Τα τελευταία χρόνια, σε πολλά μέρη του κόσμου, παρακολουθούμε ένα είδος επανεπιβολής των θρησκευτικών ιδεών στη δημόσια σφαίρα. Ενα πρόδηλο παράδειγμα είναι η άνοδος του ριζοσπαστικού ισλαμισμού, μαζί ίσως με την επικράτηση, με λιγότερο ριζοσπαστικές μορφές, του Ισλάμ σε πολλές χώρες.

Σχέσεις Θρησκείας & Πολιτικής - Πλουραλισμός και χειραφέτηση

Του ΖΟΕΛ ΡΟΜΑΝ*

Νομίζω ότι η λεγόμενη «εκκοσμίκευση» εμπερικλείει στην πραγματικότητα τρεις διαφορετικές ιδέες:
Πρώτον, έναν βαθμιαίο διαχωρισμό ανάμεσα σε πολιτικό και θρησκευτικό στοιχείο -ανάμεσα σε κράτος και Εκκλησία- στις χώρες της χριστιανοσύνης. 
Δεύτερον, τη χειραφέτηση της κοινωνίας, στις περισσότερες δραστηριότητές της και στις συμπεριφορές των ατόμων που τη συνθέτουν, από κάθε θρησκευτική αναφορά.
Τρίτον, μια διανοητική και ηθική χειραφέτηση που κορυφώνεται με τον αθεϊσμό.

Σχέσεις Θρησκείας & Πολιτικής - Αναζήτηση κοινών αξιών

Του ΤΣΑΡΛΣ ΤΕΪΛΟΡ*

Για πολύ καιρό οι διανοούμενοι και οι μελετητές και μαζί τους οι δημοσιογράφοι και όλοι εμείς πιστέψαμε την αφήγηση ότι η νεωτερικότητα θα οδηγούσε στην εκκοσμίκευση με την έννοια της παρακμής της θρησκείας. Ηδη αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό δεν είναι υποχρεωτικά αληθινό. 
Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο πολύπλοκη. Και έτσι όλα τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, συμπεριλαμβανομένου και του ζητήματος του θρησκευτικού πλουραλισμού, φωτίζονται με έναν διαφορερτικό τρόπο.

Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2011

Περί ηγεσίας - Μεγαλέξανδρος και Πηνελόπη

Του ΤΖΟΥΛΙΑΝΟ ΑΜΑΤΟ*

Η εμπιστοσύνη είναι ο ομφάλιος λώρος που μας κρατάει δεμένους με την πολιτική και που τροφοδοτεί την ικανότητά της να αντιμετωπίζει και να επιλύει κατάλληλα τα προβλήματα που τα άτομα δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν, από μόνα τους ή μαζί με άλλους, στην ιδιωτική τους σφαίρα. Εκτός από την εμπιστοσύνη, ο δεύτερος θεμελιώδης άυλος πόρος της πολιτικής είναι η ηγεσία.

Περί ηγεσίας - Πρόσωπο ή πρόγραμμα;

Του ΙΒ ΜΕΝΙ*

 Σε μια μαζική δημοκρατία η έννοια της «ηγεσίας» μπορεί να διαφέρει σε σημασία ανάλογα με το ρόλο που παίζουν τα κόμματα. 
Στην δημοκρατική Ευρώπη του εικοστού αιώνα, για παράδειγμα, ο ηγέτης δεν επιλεγόταν από το εκλογικό σώμα, αλλά ήταν η έκφραση ενός μηχανισμού. Για να φτάσει να καταλάβει την κορυφαία θέση, χρειαζόταν μια μακρά και συχνά αργή διαδρομή και κυρίως χρειαζόταν η συμμόρφωση στους κανόνες του κόμματος. Μόνον σε σπάνιες περιπτώσεις ο ηγέτης ερχόταν σε επαφή με τις μάζες που ψήφισαν.

Περί ηγεσίας - Ηγέτες, ένα είδος υπό εξαφάνισιν

Του ΚΑΡΛΟ ΓΚΑΛΙ*

Αν ο αρχαίος κόσμος ερμήνευε συχνά την πολιτική ως τη δράση ενός τιμονιέρη που διευθύνει το πλοίο της πόλης, η σύγχρονη εποχή ευνόησε, από την «αστική» πλευρά, τον κεντρικό ρόλο των πολιτών και το καθολικό και απρόσωπο της διοίκησης του κράτους· ενώ στην αριστερά πίστεψαν ότι η ιστορία κινείται χάρη σε μεγάλες αντικειμενικές και αναγκαίες δυνάμεις, ότι η πολιτική δράση έχει ως υποκείμενο τις μάζες και ότι η πολιτική καθοδήγηση οφείλει μόνο να ερμηνεύει ορθά τα σημεία των καιρών.

Καλλικράτης: Επιβεβλημένος ο διάλογος - τον ξεκινάμε - για αλλαγές και βελτιώσεις

Του Κώστα Γ. Μαμέλη*

1. Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
Μέσα στην περιδίνηση της οικονομικής κρίσης η πρώτη εφαρμογή του «Καλλικράτη» (όπως «βαφτίστηκε» η μεγάλη μεταρρύθμιση στη συγκρότηση της χώρας) πέρασε-λανθασμένα-σε δεύτερη μοίρα, αν όχι στα αζήτητα.

Παρασκευή 14 Ιανουαρίου 2011

Αερόλιθοι και φράχτες

Του Γεράσιμου Αντζουλάτου

Nα μην ανήκεις «πουθενά», αυτό είναι σοβαρό... Ναι, ήταν προφανές ότι αυτό ήταν. Τα ηφαίστεια εκτινάσσουν πέτρες και οι επαναστάσεις ανθρώπους. Με τον τρόπο αυτό οικογένειες στάλθηκαν σε μεγάλες αποστάσεις, οι μοίρες των ανθρώπων εκτοπίστηκαν, ομάδες διαχύθηκαν και έγιναν ψίχουλα σπαρμένα εδώ και κει. Άνθρωποι που πέφτουν από τα σύννεφα, αυτοί εδώ στη Γερμανία, τούτοι οι άλλοι στην Αμερική. Εκπλήσσουν, με την ξαφνική τους παρουσία, τους αυτόχθονες.

Για τη Ζακλίν ντε Ρομιγί

Του ΝΙΚΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ

Η Ζακλίν ντε Ρομιγί
Χρονικά, η συμπλήρωση ενός αιώνα από το θάνατο του Παπαδιαμάντη και η εκπνοή της Ζακλίν ντε Ρομιγί συμπίπτουν.
Οι απώλειες είναι κάτι παραπάνω από δυσαναπλήρωτες για τον πολιτισμό. Οχι μόνο λόγω της σημασίας του έργου τους, αλλά και για ένα λόγο ιστορικής υφής: αυτή τη στιγμή λείπουν οι συνθήκες που θα επέτρεπαν την ανάδειξη νέων, ανάλογου ύψους, δημιουργημάτων.

Το τείχος στον Έβρο

Της ΗΛΕΚΤΡΑΣ-ΛΗΔΑΣ ΚΟΥΤΡΑ*

Προφανώς σε κατάσταση απόγνωσης από το βάρος του δυσεπίλυτου προβλήματος της κατακλυσμικής εισροής και του επακόλουθου -δυνάμει Ευρωκανονισμού- εγκλωβισμού στην Ελλάδα του 90% του προσφυγικού πληθυσμού που καταφεύγει στην Ευρώπη, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη προέβη σε μιαν ανατριχιαστική πρόταση «επίλυσης» του θέματος στα ελληνικά σύνορα στον Έβρο: η οικοδόμηση ενός τείχους θα αποτελούσε, κατά τη σύλληψή του, ανάχωμα στην είσοδο προσφύγων!

Ενέχυρο, οι ζωές των ανθρώπων

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΔΑ*

Δικαίωμα μιας αξιοπρεπούς δουλειάς έχουν όλοι
Τα παιδιά των αγροτών, που δεν θέλουν να γίνουν απλώς γεωργοί· των μεγαλογιατρών και των επιτυχημένων επιχειρηματιών, που επιθυμούν να αποδείξουν ότι αξίζουν το ίδιο ή και περισσότερο από τους φτασμένους γονείς τους· των απόρων, που έχουν το μυαλό και την ψυχή να ξεφύγουν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Η σεισάχθεια του Σόλωνα και τα σημερινά χρέη

Του ΟΔΥΣΣΕΑ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ 
Ομότιμου καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας 
του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγγραφέα

Αν η Ιστορία διδάσκει (κατά τον Χέγκελ, η ιστορία διδάσκει ότι οι λαοί και οι κυβερνήσεις δεν μαθαίνουν τίποτα από την Ιστορία), αξίζει να σταθούμε λίγο στην ιστορική απόφαση που πήρε η Εκκλησία του Δήμου στην αρχαία Αθήνα όταν χιλιάδες πολίτες, στην πλειονότητά τους αγρότες, έχαναν την ελευθερία τους λόγω της αδυναμίας αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων χρεών και γίνονταν δούλοι των δανειστών τους (Αριστοτέλης, «Αθηναίων Πολιτεία», 1:2 και Πλούταρχος, «Σόλων», 13:2).