Το Δημόσιο, κινητήριος δύναμη για την ανασυγκρότηση του κράτους

Του Τάκη Αθανασόπουλου* 

Ο τελευταίος χρόνος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, δύσκολα θα μπορούσε να ήταν χειρότερος για τους Έλληνες δημόσιους υπαλλήλους και τους συναδέλφους τους στους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Δεν είναι μόνο οι διαδοχικές μειώσεις στις αποδοχές που έχουν υποστεί και οι μικρότερες συντάξεις στις οποίες πρέπει πλέον να προσβλέπουν. Είναι πιο δύσκολο να αποδεχθούν την κοινωνική κατακραυγή που θέλει τους εκατοντάδες χιλιάδες που απαρτίζουν την υπεράριθμη αυτή κατηγορία εργαζομένων της χώρας μας να είναι η αχίλλειος πτέρνα που μας οδήγησε στη μεγάλη κρίση. Έτσι, αισθάνονται ότι έχουν φτάσει στα όρια της απόγνωσης και αναζητούν διεξόδους.
 Πέραν της σκληρής δουλειάς που απαιτείται απ' όλους μας, για τον εξορθολογισμό του δημοσίου χρέους και για την επίτευξη ρυθμών υγιούς ανάπτυξης, βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη ενός δημόσιου τομέα ικανού και με υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό. Το πόσο σημαντικός μοχλός για την οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία μιας χώρας είναι ο δημόσιος τομέας, πιστοποιείται από τις προσπάθειες που καταβάλλουν για τη βελτίωσή του τόσο οι αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα, όσο και οι ανεπτυγμένες και ώριμες οικονομίες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο. 

Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο νέος υπουργός Προσωπικού της Κίνας, Ζιάνγκ Μπαϊλίν, είπε ότι «μόνο με τη δημιουργία ενός δυναμικού συστήματος προσωπικού στο οποίο θα προσλαμβάνονται οι ταλαντούχοι και οι έντιμοι και το οποίο θα επιτρέπει στον κάθε εργαζόμενο να ξεδιπλώσει πλήρως τις ικανότητές του, μπορούμε να ελπίζουμε σε μια κοινωνία της αφθονίας και στην επαναδημιουργία της μεγάλης μας χώρας». 

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι δημόσιοι υπάλληλοι αυτοδεσμεύονται ούτως ώστε οι δραστηριότητές τους να διέπονται από τις αξίες της εντιμότητας, της ειλικρίνειας, της αντικειμενικότητας και της ουδετερότητας και να τις υποστηρίζουν με υπερηφάνεια, ταχύτητα, πάθος και επαγγελματισμό. Επιπλέον, ενθαρρύνεται η διαφορετικότητά τους, γιατί έτσι πιστεύουν ότι αντιπροσωπεύεται καλύτερα η κοινωνία την οποία υπηρετούν, κάνοντάς τους πιο υπεύθυνους και αποτελεσματικούς. Αυτό είναι ακριβώς το όραμα που και η δική μας κυβέρνηση, με την ενεργό υποστήριξη της αντιπολίτευσης, θα πρέπει να εμπνεύσει και να εμφυσήσει σε όλους τους εργαζόμενους στον δημόσιο τομέα της χώρας μας. Ένα τέτοιο όραμα, μαζί με τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις και τις θεσμικές αλλαγές, θα βοηθούσε τους δημοσίους υπαλλήλους της χώρας μας να εμπεδώσουν μια κουλτούρα στην οποία δεν θα είναι αυτοί ο λόγος ύπαρξης των οργανισμών στους οποίους εργάζονται, αλλά η κοινωνία. 

Είναι πλέον γνωστό σχεδόν σε όλους μας ότι η χώρα μας βρίσκεται στη δυσχερή θέση να μην μπορεί να εκπληρώσει τις οικονομικές της υποχρεώσεις, όχι γιατί το τραπεζικό της σύστημα ή οι επιχειρήσεις της ή και οι πολίτες της ενεπλάκησαν στην υπερβολική χρήση τοξικών χρηματοοικονομικών προϊόντων, όπως συνέβη με τις άλλες χώρες που βρίσκονται σε παρόμοια με εμάς θέση, αλλά γιατί, όπως λέει το ΙΟΒΕ, διακατεχόμαστε από την τοξική κουλτούρα της ευκολίας, της προχειρότητας, της αποσπασματικότητας και της επιλεκτικής εφαρμογής θεσμών και νόμων. 

Στο ξεκίνημα αυτής της κρίσιμης δεκαετίας, περιόδου ανασυγκρότησης του κράτους, που θα μας οδηγήσει στη διέξοδο της χώρας μας από την κρίση, ο ρόλος των υπαλλήλων του ευρύτερου δημοσίου τομέα είναι καθοριστικός. Δεν θα πρέπει όμως να αρκεστούν μόνο στις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης. Θα πρέπει όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά να αναπτύξουν πρωτοβουλίες καινοτομίας που, όχι μόνο θα τους παρέξουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στον πολίτη/πελάτη τους ένα νέο ή βελτιωμένο δημόσιο αγαθό, προϊόν ή υπηρεσία, που χρειάζεται και έχει αξία γι' αυτόν και επομένως για την εθνική οικονομία, αλλά και σε ατομικό επίπεδο μια σημαντική ευκαιρία εξόδου από το σημερινό τους αδιέξοδο. Και να μην ξεχνούν ότι κανένας ηθικός κανόνας δεν νομιμοποιεί τις απεργίες για διεκδικήσεις του προσωπικού όταν στο ισοζύγιο μεταξύ των κοινωνικών εταίρων (πολιτεία, πολίτες, επιχειρήσεις, δημόσιοι υπάλληλοι) οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι οι περισσότερο ευνοημένοι από τον οργανισμό στον οποίον ανήκουν.

 *Ο κ. Τάκης Αθανασόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά.

 Δημοσιεύθηκε στην  Καθημερινή 02/01/2011