...

...

Κυριακή 13 Απριλίου 2014

Τοπική κοινωνική Κεντρο-αριστερά

Του Αλέξη Καλοκαιρινού*

Όταν πριν από λίγες ημέρες ξεκίνησε η ονοματολογία των υποψηφίων στους κεντρικούς δήμους, η πρώτη αντίδραση των περισσότερων πολιτικών αναλυτών ήταν να ανιχνεύσουν τις προθέσεις των κομμάτων και να επικεντρώσουν τη συζήτηση σε εικασίες για την επικράτηση μεταξύ κομματικών υποψηφίων. Βγήκαν, όμως, οι πρώτες δημοσκοπήσεις στην Αθήνα που έδειχναν προβάδισμα του σημερινού δημάρχου και η συζήτηση μετατοπίστηκε: ποιος θα κερδίσει τον Καμίνη; Το πιθανότερο είναι ότι οι δύο συντελεστές του «μικρού δικομματισμού», ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα έχουν την ευχαρίστηση να μονομαχήσουν στους μεγαλύτερους δήμους της χώρας. Στη Θεσσαλονίκη, ακόμη περισσότερο, η επιστράτευση κομματικού υποψηφίου απέναντι στον Γιάννη Μπουτάρη αντιμετωπίστηκε από τους (μη) ενδιαφερόμενους ως αγγαρεία. Το ευρύτερο τοπικό σύστημα της ΝΔ διαταράχθηκε και το κόμμα βρέθηκε με περισσότερα προβλήματα από όσα επιχείρησε να λύσει.
Οι στρατηγικές των δύο μεγαλύτερων κομμάτων για τις δημοτικές εκλογές βρίσκονται σε απόκλιση από την κοινωνική πραγματικότητα και τις διαθέσεις των πολιτών. Τα μεγαλύτερα κόμματα δεν είναι πια αρκετά μεγάλα ώστε να επιβάλουν εκ προοιμίου τις επιλογές τους στις τοπικές κοινωνίες. ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ μοιράζονται την ίδια λογική, αν και αντιμετωπίζουν το πρόβλημα από αντίστροφες αφετηρίες.
Η πρώτη, με τα κληρονομημένα αντανακλαστικά του κόμματος εξουσίας που ελέγχει όλες τις όψεις της δημόσιας ζωής. Ο δεύτερος, με τη στενοκεφαλιά της ουτοπικής αντισυστημικότητας που θέλει να διορθώσει τα μυαλά των ανθρώπων ξεκινώντας από τη διευρυμένη πια δεξαμενή των ψηφοφόρων του. Με την ανακύκλωση του πολιτικού προσωπικού τους στις δημοτικές εκλογές, τα δύο κόμματα ενισχύουν την αμοιβαία δυσπιστία τους με τους πολίτες.  
Το ζήτημα δεν είναι, βέβαια, η απεμπλοκή των κομμάτων από τις τοπικές εκλογές.  Θα ήταν απολίτικο, έως αντιπολιτικό, αφενός να καλούνται τα κόμματα να αποσυρθούν από μια βασική διαδικασία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και αφετέρου να προτάσσεται η εξιδανικευμένη εικόνα μιας άχρωμης τοπικής κοινωνίας ατόμων ή εξωπολιτικών συλλογικοτήτων που θα πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. Το ζήτημα είναι τα κόμματα να πιάσουν τον σφυγμό της πραγματικότητας και να λειτουργήσουν ως μοχλός της ακόμη ασχημάτιστης στην Ελλάδα κοινωνίας των πολιτών. Είναι, όμως, ολοφάνερο ότι τα σημερινά κόμματα, τουλάχιστον όσα δεν απειλούνται με εξαφάνιση από τον πολιτικό χάρτη, δυσκολεύονται να το διανοηθούν.
Οι καλές προϋποθέσεις με τις οποίες Καμίνης και Μπουτάρης τοποθετούνται στην αφετηρία της ερχόμενης αναμέτρησης οφείλονται εν πολλοίς σε δύο συναρτώμενες επιτυχίες: (α) Τόλμησαν το διοικητικό και οικονομικό νοικοκύρεμα των δήμων τους - εκεί όπου οι παραδοσιακοί δήμαρχοι του παρελθόντος δικομματισμού συσσώρευαν πελατεία και ελλείμματα. (β) Ξέφυγαν από τη βιτρίνα και άσκησαν κοινωνική πολιτική, αξιοποιώντας το νέο θεσμικό πλαίσιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσα σε δραματικές έως εκρηκτικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που καθιστούσαν ακόμη πιο επιτακτική την εφαρμογή του.  
Το αποτέλεσμα ήταν παρεμβατικό στην πραγματικότητα, δηλαδή στην καθημερινότητα και στη συγκεκριμένη ανάγκη των πολιτών. Για τον ίδιο λόγο, έχει ιδεολογικές επιπτώσεις. Το αίσθημα της ευνομίας και της χρηστής διαχείρισης συνδυάστηκε με την καλλιέργεια της ανεκτικότητας και της αλληλεγγύης. Σε αυτό το ανάχωμα προσκρούουν σήμερα οι ναζιστές, οι κήρυκες του μίσους, τουλάχιστον εξίσου με τη δικαστική αντιμετώπισή τους από τη δημοκρατική πολιτεία. Συνεπώς, το αποτέλεσμα είναι βαθιά πολιτικό.
Η ελληνική κοινωνία, παρά τις στρεβλώσεις που κουβαλά από το παρελθόν, παρά τον μετέωρο πια πελατειακό κατακερματισμό της στην επαφή της με την πολιτική των περασμένων δεκαετιών, δείχνει αξιοσημείωτες ηθικές αντοχές. Η επικρατούσα προσδοκία δεν είναι της ρήξης και της ανατροπής, αλλά μιας καλύτερης ζωής, που γίνεται σιγά-σιγά συνείδηση ότι δεν θα είναι - και σχεδόν απαιτείται να μην είναι - επιστροφή στην επίπλαστη ευμάρεια. Η προσδοκία αυτή, ως συλλογικό πολιτικό στοίχημα, δεν μορφοποιείται ευκρινώς στην κεντρική πολιτική σκηνή, αλλά μπορεί να εκφραστεί στις τοπικές εκλογές, από τη μαγιά των ανθρώπων που δεν περιχαρακώθηκαν στο άλλοτε «αυτόνομο» και σήμερα ξεθωριασμένο πολιτικό σύστημα.   
Τα δύο μικρά κόμματα που αγωνίζονται να επιπλεύσουν ως «ιστορικοί» πολιτικοί σχηματισμοί, το ΠαΣοΚ και η ΔΗΜΑΡ, φαίνεται πως θα συναντηθούν περισσότερο, και περισσότερο από ανάγκη παρά από πεποίθηση, σε τοπικό επίπεδο, ενώ ναυάγησε - επί του παρόντος - το φιλόδοξο σχέδιο για μια συνολική πολιτική έκφραση της Κεντροαριστεράς αντίστοιχη με την κοινωνική της απήχηση. Ενδεχομένως η ανασύνθεση του πολιτικού αυτού χώρου να γίνει εν τέλει σε πείσμα των κεντρικών πολιτικών παικτών, από τα κάτω προς τα πάνω, από εκεί όπου οι πολίτες αισθάνονται ότι έχουν τη δυνατότητα να ανανεώσουν την εμπλοκή τους με τα κοινά. Να ξεκινήσουν μια νέα πολιτικοποίηση, από εκεί όπου έχουν τις πρώτες απτές ενδείξεις αυτής της δυνατότητας, καθώς και της πραγματικής της απόδοσης.

*Ο κ. Αλέξης Καλοκαιρινός διδάσκει στη Φιλοσοφική 
Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.
ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ 23/03/2014

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου