Υπάρχει λύση στο ελληνικό πρόβλημα;

Του ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΟΣ ΜΑΡΑΒΕΓΙΑ 

Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών 

Τον τελευταίο καιρό διατυπώνεται συχνότερα η άποψη ότι η Ελλάδα ίσως χρειαστεί να εγκαταλείψει το ευρώ, προκειμένου να αντιμετωπίσει το οικονομικό της πρόβλημα. 

Είναι γεγονός ότι οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές δεν δείχνουν να πείθονται ούτε από τις νέες πρωτοβουλίες της Ε.Ε., σχετικά με τον «μηχανισμό σωτηρίας», ούτε από τις «αιματηρές» προσπάθειες της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο του μνημονίου. Τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων κινούνται στο 12% και κάθε σκέψη για δανεισμό από τις διεθνείς αγορές απομακρύνεται, ενώ αναμένεται η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του ευρωπαϊκού δανείου. Παράλληλα, διάφορα σενάρια του ΔΝΤ ανεβάζουν το ποσοστό του συσσωρευμένου εξωτερικού χρέους της χώρας μας κατά το 2014-2015 κοντά στο 200% του ΑΕΠ σε περίπτωση χαμηλού ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας (1%) τα επόμενα χρόνια, πράγμα πολύ πιθανό.
 Πόσο, όμως, όλα τα παραπάνω συνηγορούν για την έξοδο της χώρας μας από το ευρώ ή, αντίθετα, επιβάλλουν επιμονή σε ευρωπαϊκή λύση; Όπως έχει επανειλημμένα υποστηριχθεί, η Ελλάδα και οι άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου δεν είχαν προετοιμαστεί για την ένταξη της οικονομίας τους στην ευρωζώνη. Μετά την ένταξή τους, οι κυβερνήσεις τους αποδείχθηκαν ανίκανες να ασκήσουν κατάλληλες μακροοικονομικές πολιτικές και να πραγματοποιήσουν διαρθρωτικές προσαρμογές συμβατές με τις υποχρεώσεις τους έναντι της ευρωζώνης. Οι μηχανισμοί της ευρωζώνης δεν ήταν αυστηροί ώστε να υποχρεώνουν τις χώρες αυτές στην τήρηση των υποχρεώσεών τους. Τέλος, και ίσως το σημαντικότερο, η αρχιτεκτονική της ευρωζώνης δεν είχε προβλέψει τις αναγκαίες δημοσιονομικές αντισταθμίσεις από τις ισχυρότερες προς τις αδύναμες χώρες-μέλη της. 

Η ένταξη των χωρών του ευρωπαϊκού νότου στην ευρωζώνη είναι σήμερα μια πραγματικότητα που δυσκολεύει τη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς τους και επιβάλλει ένα είδος «εσωτερικής υποτίμησης» με μείωση των αμοιβών των εργαζομένων, αλλά, από την άλλη πλευρά, προστατεύει τις χώρες αυτές από την απόλυτη οικονομική καταστροφή στη σημερινή κατάσταση υπερχρέωσης. Και μόνο η σκέψη ότι ολόκληρο το σημερινό εξωτερικό χρέος θα ήταν πλέον χρέος σε ξένο συνάλλαγμα, αν η Ελλάδα και οι άλλες μεσογειακές χώρες της ευρωζώνης εγκατέλειπαν το ευρώ, αρκεί για να προκαλέσει πανικό. 

Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς την τεράστια υποτίμηση του εθνικού πλέον νομίσματος, τον αναπόφευκτο πληθωρισμό, την έλλειψη συναλλάγματος για στοιχειώδεις εισαγωγές και την ιλιγγιώδη άνοδο των επιτοκίων δανεισμού, τότε μπορεί να αντιληφθεί το πραγματικό μέγεθος της οικονομικής καταστροφής σε σύγκριση με τη σημερινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας εντός της ζώνης του ευρώ. Προφανώς, η σημερινή κατάσταση βρίσκεται στα όρια της αντοχής της κοινωνίας, καθώς όλο και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα περιέρχονται σε κατάσταση φτώχειας, πράγμα που ενδέχεται να επιδεινωθεί. Όμως η λύση μπορεί να έρθει μόνο με την αλλαγή της ευρωπαϊκής πολιτικής, εφόσον η Ελλάδα και οι άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου εφαρμόζουν ήδη οδυνηρές πολιτικές λιτότητας και διαρθρωτικής προσαρμογής. 

Η έκδοση ευρωομολόγων άμεσα και οι δημοσιονομικές μεταβιβάσεις στη συνέχεια αποτελούν τη μοναδική ευρωπαϊκή λύση, η οποία υποδεικνύεται από όλο και περισσότερους πολιτικούς και οικονομολόγους, ώστε να ξεπεραστεί το πρόβλημα των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών της ευρωζώνης. Χρειάζεται ευρωπαϊκή πολιτική βούληση, η οποία μπορεί να υπάρξει, καθώς η κρίση θα οξύνεται και το ευρώ θα κινδυνεύει με κατάρρευση και, μαζί του, ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. 

Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία 31/12/2010