Διαχείριση των απορριμμάτων - Ανακύκλωση, όχι καύση

Του ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΥΡΚΙΤΣΟΥ* 

Για να μπορούμε να μιλάμε για ουσιαστική λύση στο πρόβλημα των σκουπιδιών πρέπει να αναθεωρήσουμε εντελώς τον τρόπο που σκεφτόμαστε γι' αυτά. 

Όταν τα θεωρούμε «άχρηστα υλικά», είναι φυσική συνέπεια να θέλουμε να απαλλαγούμε απ' αυτά σε οποιοδήποτε χώρο αρκεί να είναι μακριά από εμάς και «δεν πειράζει να πάνε στο γείτονα».
 Αυτή η αντίληψη είναι πραγματικά μια «ανθρώπινη διαστροφή». Στη φύση ως γνωστόν δεν υπάρχουν άχρηστα υλικά - σκουπίδια. Ότι δεν χρειάζεται ένας οργανισμός, το χρειάζεται κάποιος άλλος. Όσο επιμένουμε στη λύση της διάθεσης των «άχρηστων υλικών» σε χωματερές ή ΧΥΤΑ δεν πρόκειται να λύσουμε το πρόβλημα, απλώς θα το αναβάλλουμε χρεώνοντας όλο και περισσότερο το παρόν και κληρονομώντας το μέλλον με αβίωτες καταστάσεις. Εάν δεν αλλάξουμε λογική, και να γίνουν, τελικά, οι ΧΥΤΑ σε Γραμματικό και Κερατέα σε λίγα χρόνια θα γεμίσουν και αυτοί και θα αναζητούμε νέες περιοχές για ξεφόρτωμα των σκουπιδιών, που όμως δεν υπάρχουν. 

Άρα, πρέπει εδώ και τώρα να υιοθετήσουμε μια ολοκληρωμένη περιβαλλοντικά πολιτική στη διαχείριση απορριμμάτων. Το ερώτημα είναι: ποια είναι αυτή η πολιτική; 

Μα, φυσικά, το να μην παράγουμε καθόλου ή να ελαχιστοποιήσουμε τα σκουπίδια για τελική διάθεση. Για να γίνει αυτό πρέπει να δούμε τα σκουπίδια ως χρήσιμα υλικά, που ανήκουν σε πολλές και διαφορετικές κατηγορίες, που απλώς πρέπει να τις διαχειριστούμε με τις κατάλληλες, κάθε φορά, τεχνικές και μεθόδους. 

Η λύση, λοιπόν, είναι η πρόληψη, η διαλογή στην πηγή και η εναλλακτική διαχείριση της κάθε κατηγορίας υλικού. Και πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι αυτές οι πολιτικές είναι η ουσιαστική λύση στο πρόβλημα της διαχείρισης των σκουπιδιών και όχι μια μόδα ή μια υποχρέωση την οποία πρέπει απλώς να τηρήσουμε λόγω της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ), η Greenpeace, το WWF Ελλάς και το Δίκτυο Μεσόγειος SOS προτείνουν μια ολοκληρωμένη στρατηγική, που περιλαμβάνει τους εξής τρεις άξονες: 

1. Πρόληψη: Περιλαμβάνονται θεσμικά μέτρα, όπως: 

α) χρέωση των δημοτικών τελών με βάση την ποσότητα των απορριμμάτων και όχι τα τετραγωνικά του σπιτιού, ώστε να έχουμε κίνητρο για να συμμετέχουμε στην ανακύκλωση και κομποστοποίηση, 

β) χρέωση των ΟΤΑ στην τελική διάθεση στους ΧΥΤΑ με βάση τους τόνους, 

γ) οικονομικά κίνητρα και αντικίνητρα για την αύξηση της ανακύκλωσης κ.ά. 

Η πρόληψη περιλαμβάνει την οικιακή κομποστοποίηση με ειδικούς κάδους σε όσες κατοικίες θέλουν και μπορούν, ώστε να μειωθούν τα απορρίμματα μέχρι και 35%. Επίσης περιλαμβάνει την επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών και προϊόντων, καθώς και πολλές άλλες στοχευμένες δράσεις των ΟΤΑ και της κεντρικής πολιτείας. 

2. Εναλλακτική διαχείριση:

 Σε όλη την Ελλάδα ξεχωριστή διαλογή των υλικών με τέσσερις κάδους (χαρτιού, υπολοίπων ανακυκλώσιμων, οργανικών και υπολειμμάτων), βελτιστοποίηση της υπάρχουσας ανακύκλωσης με: 

α) ενεργοποίηση ΟΤΑ και δημιουργία διαδημοτικών κέντρων ανακύκλωσης, 

β) επέκταση της ανακύκλωσης σε άλλα υλικά, όπως έπιπλα, ρουχισμός, ογκώδη, φάρμακα, τηγανέλαια κ.ά. 

Τέλος, την υιοθέτηση της κομποστοποίησης ως τεχνολογίας τελικής διαχείρισης των οργανικών με τη δημιουργία μονάδων κομποστοποίησης κατάλληλου μεγέθους και τεχνολογίας, σε κάθε περιφέρεια και σε κάθε νησί της Ελλάδας. 

3. Ενημέρωση: 

 Επένδυση στην ευαισθητοποίηση και στην ενημέρωση καθώς η συνεπής συμπεριφορά των δημοτών θα καταστήσει την παραπάνω πολιτική οικονομική και αποτελεσματική. 

Μετά την εφαρμογή των παραπάνω, σε 10-15 έτη μπορεί να καταλήγει σε ΧΥΤΥ μόνο το 10-15% των σημερινών απορριμμάτων στης χώρας. 

Σε αυτή τη στρατηγική δεν μπορεί να συμπεριληφθεί και η θερμική επεξεργασία σύμμεικτων απορριμμάτων ή επεξεργασμένων υπολειμμάτων τους (με μονάδες καύσης, πυρόλυσης ή αεριοποίησης) ως μέθοδος τελικής διάθεσης των απορριμμάτων: 

α) λόγω πολύ υψηλού επενδυτικού -λειτουργικού κόστους (συγκριτικά με ανακύκλωση - κομποστοποίηση - ΧΥΤΥ), 

β) λόγω περιβαλλοντικών προβλημάτων (εκπομπές επικίνδυνων διοξινών και άλλων αερίων και παραγωγή τοξικής στάχτης, που απαιτεί τη δημιουργία ιδιαίτερου ΧΥΤΑ τοξικών), 

γ) λόγω κοινωνικών και χρονικών δυσκολιών (αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών και πολύχρονη κατασκευή), 

δ) λόγω δέσμευσης των ΟΤΑ για σταθερή παροχή απορριμμάτων προς καύση για μερικές δεκαετίες και άρα ενδεχόμενη ακύρωση κάθε προσπάθειας για περαιτέρω αύξηση της ανακύκλωσης. 

Πιστεύουμε ότι η προτεινόμενη στρατηγική διαχείρισης απορριμμάτων: 

- Είναι ρεαλιστική και μπορεί να υλοποιηθεί στο σύνολό της μέσα στην ερχόμενη πενταετία. Υπολογίζεται ότι θα απαιτήσει επενδύσεις (δημόσιες και ιδιωτικές) ύψους 275 εκατ. ευρώ ετησίως για την ερχόμενη πενταετία. 

- Είναι πολύ πιο οικονομική σε επενδυτικό και λειτουργικό κόστος σε σχέση με άλλες τεχνολογικές επιλογές, που συμπεριλαμβάνουν και τη θερμική επεξεργασία (καύση, πυρόλυση, αεριοποίηση). 

- Δημιουργεί περισσότερες από 11.000 νέες θέσεις εργασίας σταθερής απασχόλησης και συμβάλλει σημαντικά στην Πράσινη Ανάπτυξη. 

- Απαντά με τον καλύτερο τρόπο σε όλες τις νομικές υποχρεώσεις της χώρας σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων. 

- Θέλει τους πολίτες ενεργούς συμμέτοχους στη λύση του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων. 

* Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΚΥΡΚΙΤΣΟΣ είναι πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης.Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία 26/07/2009