Οικολόγοι - Πράσιμοι ΥΠΟΜΝΗΜΑ για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της εταιρείας ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΑΕ

Το παρόν ΥΠΟΜΝΗΜΑ αναφέρεται στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των Μεταλλευτικών-Μεταλλουργικών Εγκαταστάσεων της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» στη Χαλκιδική. Η ονομασία του έργου είναι «Εκμετάλλευση Κοιτασμάτων Μεταλλείων Κασσάνδρας» και βρίσκεται στη βορειοανατολική Χαλκιδική.
 Το προτεινόμενο έργο αφορά στο σύνολο των Μεταλλείων Κασσάνδρας, τα οποία εκτείνονται εντός συνολικής μεταλλευτικής παραχώρησης 264.000 στρεμμάτων, κάτοχος της οποίας είναι ο φορέας του έργου με βάση σχετική σύμβαση που έχει υπογραφεί με το Ελληνικό Δημόσιο (αρ. σύμβασης: 22138 12-12-2003) και κυρώθηκε με τον Νόμο 3220/18.01.2004 (ΦΕΚ 15Α/2004). 

Το προτεινόμενο έργο περιλαμβάνει τα εξής βασικά υποέργα: 

Μεταλλευτικές Εγκαταστάσεις Στρατωνίου (ΜΕΣ) και λειτουργία υφιστάμενου εργοστασίου εμπλουτισμού 

Μεταλλευτικές Εγκαταστάσεις Σκουριών (ΜΕΣκ), νέο εργοστάσιο εμπλουτισμού και εγκαταστάσεις απόθεσης αποβλήτων εμπλουτισμού 

Μεταλλευτικές Εγκαταστάσεις Ολυμπιάδας (ΜΕΟ) και ανακαίνιση του υφιστάμενου εργοστασίου εμπλουτισμού 

Νέες Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Μεταλλεύματος στην περιοχή του Μαντέμ Λάκκου, που περιλαμβάνουν εργοστάσιο εμπλουτισμού, μεταλλουργία και μονάδα παραγωγής θειικού οξέος καθώς και εγκατάστασης απόθεσης εξορυκτικών αποβλήτων στην ίδια περιοχή 

Λιμενικές εγκαταστάσεις στο Στρατώνι 

Σημειώνουμε ότι ο τυπικά διαθέσιμος χρόνος για την ανάγνωση και αξιολόγηση της ογκώδους ΜΠΕ ήταν ελάχιστος, ως εκ τούτου επιφυλασσόμαστε για την αποστολή λεπτομερέστερου και επιστημονικά καλύτερα τεκμηριωμένου υπομνήματος σχετικά με τις ανακρίβειες και ανακολουθίες της Μελέτης. Θεωρούμε ότι το 2ο Υπόμνημά μας δεν θα θεωρηθεί εκπρόθεσμο, αφού στην παρέμβαση της ειδικής γραμματέως επιθεώρησης περιβάλλοντος και ενέργειας του ΥΠΕΚΑ κας Μαργ. Καραβασίλη κατά την Δημόσια Διαβούλευση της 26.11.2010 στον Πολύγυρο Χαλκιδικής ανφέρθηκε, ότι «θα διατεθεί στην Δημόσια Διαβούλευση ο απαραίτητος χρόνος για την διευκρίνιση όλων των ζητημάτων που εγείρει η παρούσα ΜΠΕ». 

Ακολουθούν οι παρατηρήσεις μας επί του περιεχομένου της ως άνω ΜΠΕ. 

(Εάν δεν διευκρινίζεται αλλιώς, γίνεται αναφορά στην Κύρια Μελέτη της ΜΠΕ) 

Παρατήρηση 1 

Κεφάλαιο 2.2.5. (Νέες εγκαταστάσεις επεξεργασίας μεταλλεύματος και απόθεσης αποβλήτων) 

Σελίδα 30 

«Νέα στοά προσπέλασης από Μαντέμ Λάκκο» 

Πρόκειται για υπόγεια στοά μήκους 8.770 μέτρων και διαμέτρου 6Χ6 μέτρων με εγκάρσιες στοές ανά 300 μέτρα και θέσεις στάθμευσης ανά 900 μ. 

Η στοά αυτή δεν θα απομαστεύσει τα νερά της περιοχής απ΄ όπου διέρχεται; 

Γιατί δεν αναφέρονται στη ΜΠΕ οι υδρολογικές επιπτώσεις αυτής, που κατά την άποψή μας θα είναι και πολύ σημαντικές; 

Παρατήρηση 2 

Κεφάλαιο 2.2.5. (Νέες εγκαταστάσεις επεξεργασίας μεταλλεύματος και απόθεσης αποβλήτων) 

Σελίδα 30 

«Νέα εγκατάσταση απόθεσης αποβλήτων Κοκκινόλακκα» 

Πρόκειται για θέση απόθεσης μεγάλων ποσοτήτων αποβλήτων από τα εργοτάξια εμπλουτισμού και διαχωρισμού των κοιτασμάτων. Πώς διασφαλίζεται η μη διαρροή βλαπτικών και παράγωγων βλαπτικών ουσιών στο υπέδαφος; Τα περί στεγανότητας των εδαφών της περιοχής καταρρίπτονται σε άλλα σημεία από την ίδια την μελέτη, βλ. σελίδες 261-262, καθώς και από την έντονη σεισμικότητα της περιοχής, όπως αναφέρεται και στην σελ 65 της ΜΠΕ: «η ευρύτερη περιοχή του έργου είναι ιδιαίτερα σεισμογενής». 

Επίσης, τα περί προϊούσης επιβάρυνσης των υδάτων της περιοχής από την φυσική μεταλλοφορία καταρρίπτεται από την ίδια την ΜΠΕ, αφού στις σελίδες 185 ... 191 και στο κεφάλαιο Ποιότητα Ποτάμιων Υδατικών συστημάτων αναφέρεται ότι «η ποιότητα των επιφανειακών υδάτων στην περιοχή Σκουριών, και ειδικότερα στους συμβάλλοντες κλάδους του Ασπρόλακκα (ρέματα Λοτσάνικο, Τσακριά Λάκκος, Καρατζά Λάκκος, Καρρόλακκας, Μουκόπουλος, Χονδροραχώνι, και Εκκλ. Μύλος) παρουσιάζεται καλή, αφού ικανοποιεί τα θεσμοθετημένα όρια σχεδόν στο σύνολο των πραγματοποιημένων μετρήσεων, με την εξαίρεση του σεληνίου». Αντίθετα, σε περιοχές με εξορυκτική δραστηριότητα παρουσιάζονται ιδιαίτερες επιβαρύνσεις του εδάφους και των υδάτων. 

Παρατήρηση 3 

Κεφάλαιο 2.2.6. Λιμενικές εγκαταστάσεις Στρατωνίου 

Και Κεφάλαιο 5.6. Λιμενικές εγκαταστάσεις Στρατωνίου, 

Σελίδες 685 ... 692 

Δεν περιλαμβάνεται στην Μελέτη καμία γεωτεχνική μελέτη για την δυνατότητα στήριξης των προεκτάσεων - εξεδρών του λιμένα επί πασάλων. 

Επίσης, δεν περιλαμβάνεται καμία ανάλυση για τις επιπτώσεις των έργων προέκτασης κατά 107 μ εντός του κόλπου επί των ακτογραμμών της περιοχής και δεν αναφέρονται πουθενά οι «Προδιαγραφές Ασφαλείας» του έργου. 

Επίσης, δεν περιλαμβάνεται καμία ανάλυση της επιβάρυνσης των θαλάσσιων υδάτων από τις λιμενικές δραστηριότητες του έργου καθώς και από την χημική και βιολογική επιβάρυνση που θα φέρουν στον κόλπο πιθανές διαρροές νερού από τις περιοχές των ορυχείων και των χώρων απόθεσης αποβλήτων. Παρατηρείστε επ’ αυτού την σημείωση της σελ. 90 της ΜΠΕ «στον κόλπο Ιερισσού περισσότερο επιβαρυμένες περιοχές είναι η θαλάσσια περιοχή έμπροσθεν του οικισμού Στρατωνίου και εκείνη της εκβολής του Ασπρόλακκα-Κοκκινόλακα». 

Παρατήρηση 4 

Κεφάλαιο 3.3.2.2. Τύποι οικοτόπων 

Σελίδες 96 & 98 και 130 έως 136 

Αναφέρεται ότι «η περιοχή μελέτης εισέρχεται σε περιοχές ΝΑTURA 2000 ... 7 από τους οικότοπους της περιοχής έχουν χαρακτηρισθεί ως οικότοποι προτεραιότητας» και « ...δύο επιμέρους εκτάσεις του εν λόγω Τόπου Κοινοτικής Σημασίας συμπίπτουν με σημαντικό μέρος της έκτασης των περιοχών των έργων στην Ολυμπιάδα και στο Στρατώνι». Στην συνέχεια (σελίδες 130 - 136) περιέχονται οι προστατευόμενες περιοχές που βρίσκονται εντός της άμεσης περιοχής μελέτης του έργου. 

Θεωρούμε αδιανόητο την παραχώρηση περιοχών ιδιαίτερης περιβαλλοντικής αξίας σε εξορυκτικές και μεταλλευτικές δραστηριότητες. Επιφυλασσόμαστε για την νομική προσβολή των παραπάνω παραχωρήσεων. 

Επίσης, γενικά στην περιοχή υπάρχουν τα μοναδικά δάση καστανιάς (καστανωτά) του Νομού Χαλκιδικής και δασικά συστήματα κατάλληλα για τις παραδοσιακές μελισσοκομικές δραστηριότητες του Νομού, η επέμβαση στα οποία (από το Επενδυτικό Σχέδιο) ουδόλως λαμβάνεται υπόψη από την παρούσα ΜΠΕ. 

Ο δρόμος μεταξύ Σκουριών - Στρατωνίου διέρχεται μέσα από το Καταφύγιο Άγριας ζωής Κ129 "Σκουριές - Καστέλι - Κάκκαβος" και αντίκειται στην Νομοθεσία σχετικά με Καταφύγια Άγριας Ζωής και οδοποιία μέσα σε αυτά. 

Ρύποι: έκλυση CO2 από την κατανάλωση πετρελαίου από τα οχήματα βαρέως τύπου και επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με αέρια θερμοκηπίου σελίδα 42,43/187 της «Μη Τεχνικής Περίληψης». 10.500.000 λίτρα πετρελαίου το χρόνο θα καίγονται σε ντιζελοκίνητες μηχανές με ταυτόχρονη αποψίλωση δάσους (632,1στρεμματα στο Στρατώνι και 1695,3 στρέμματα στις Σκουριες -Σύνολο 2327,4 στρέμματα δάσους αποψιλώνονται) σελ 817/1074 Κύρια μελέτη. Αυτό σημαίνει αφαίρεση μια υγιούς αποθήκης καταβόθρας CO2, βλέπε ΚΥΑ για μείωση εκπομπών θερμοκηπίου. Πουθενά δεν γίνεται αναφορά στην έκλυση CO2 που είναι αέριο θερμοκηπίου και ότι η Ελλάδα έχει δεσμεύσεις γι αυτό. 

Είναι επιβεβλημένη η περαιτέρω διερεύνηση της παρουσίας του οικοτόπου "Δάση φαραγγιών Tilio-Acerion, κωδικός 9180*" στα ρέματα Καρατζά Λάκκου και Λοτσάνικου. Ο οικότοπος κινδυνεύει με πλήρη εξαφάνιση και με υποβάθμιση κατάντη του ρέματος Καρόλακκα 

Γενικά: πολλές από τις οικολογικές μελέτες βάσης της ΜΠΕ έγιναν μόλις τον Αύγουστο του 2010 ενώ οι εργασίες πεδίου έγιναν την άνοιξη του 2010 από την ENVECO (Παράρτημα ΙΙΙ σελίδα 647/1098), γεγονός που σημαίνει ότι η οικολογική πληροφορία συλλέχθηκε πολύ γρήγορα και εσπευσμένα και ότι αυτή σίγουρα δεν είναι αποτέλεσμα μακρόχρονης έρευνας. 

Στην Κύρια μελέτη σελίδα 137/1074 αναφέρεται : "Σημειώνεται πως για την περιοχή αυτή έχει εκπονηθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη(ΕΠΜ) με φορέα ανάθεσης τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χαλκιδικής, η οποία έχει εγκριθεί από τον φορέα ανάθεσης και βρίσκεται σε στάδιο ελέγχου από την Τμήμα διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ, προκειμένου να ελεγχθεί ως προς τη συμβατότητά της με το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την περιοχή." 

Πού βρίσκεται η Μελέτη αυτή και γιατί δεν επισυνάπτεται; 

Παρατήρηση 5 

Κεφάλαιο 3.4.3. Ιστορικά και Πολιτιστικά χαρακτηριστικά 

Σελίδες 153 ... 157 

Περιέχονται οι περιοχές με τα σημαντικά αρχαιολογικά, ιστορικά και πολιτιστικά ευρήματα και τόποι εντός της άμεσης περιοχής μελέτης του έργου, μάλιστα εκεί περιλαμβάνονται και αρχαία μεταλλευτικά πηγάδια και στοές. 

Πως εξασφαλίζεται ότι αυτό δεν θα θιχθούν από τις προτεινόμενες μεταλλευτικές δραστηριότητες του επενδυτικού σχεδίου - ΜΠΕ.; 

Παρατήρηση 6 

Κεφάλαιο 4.1.2. Ανάλυση εναλλακτικών λύσεων ανά περιβαλλοντική παράμετρο 

Σελίδα 262 

Αναφέρεται ότι οι εργασίες άντλησης υπόγειων νερών με ρυθμό 690 μ3/ώρα θα επιφέρει τοπική πτώση της υφιστάμενης πιεζομετρικής επιφάνειας ... αλλά δεν θα επηρεαστούν υφιστάμενες χρήσεις νερού. Το συμπέρασμα αυτό είναι αυθαίρετο και ατεκμηρίωτο και αντίκειται στην κοινή επιστημονική άποψη ότι η άντληση νερού από υπόγεια θέση απομαστεύει τα νερά μιας ευρύτερης περιοχής με υψόμετρο μεγαλύτερο της θέσης απομάστευσης. Συνεπώς, η Μελέτη υποβαθμίζει τις σχετικές επιπτώσεις που αναμένονται σημαντικές και προφανώς δύσκολα αναστρέψιμες. 

Παρατήρηση 7 

Κεφάλαιο 4.4.1.3. Τεχνολογίες που εξετάστηκαν από την Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. για την κατεργασία των πυριτών Ολυμπιάδας 

Σελίδα 318 

Αναφέρεται η μέθοδος της «Ακαριαίας Τήξης» 

« .. με την εν λόγω τεχνολογία εξάγεται το 50% του παγκόσμια παραγόμενου χαλκού και το 30% του νικελίου ...», ενώ για την εξαγωγή χρυσού υπάρχουν μόνο σχετικές εργαστηριακές δοκιμές από την προμηθεύτρια εταιρεία. 

Είναι αυτό αρκετό για να εφαρμοσθεί σε τέτοια μεγάλη έκταση μια μέθοδος παραγωγής; 

Μήπως, ενδεχομένη αποτυχία σε παραγωγικό επίπεδο της μεθόδου αυτής, οδηγήσει εντέλει στην χρήση κυανιούχων ουσιών για την απόκτηση του χρυσού; 

Σε συνδυασμό με τα αναφερόμενα στην σελ 396 - Λειτουργία Υφιστάμενου Εργοστασίου Εμπλουτισμού, όπου περιλαμβάνεται και χρήση NaCN, μήπως οι τελικά χρησιμοποιούμενες ποσότητες κυανιούχων δεν θα προορίζονται μόνο στον εμπλουτισμό; 

Ακόμη, όμως, και αν η μέθοδος αυτή εφαρμοσθεί, δεν παρατίθενται στοιχεία κινητικής των παραγωγικών διεργασιών (ρυθμός, μεγέθη, ταχύτητα αντιδράσεων, διασφάλιση) κλπ. Επίσης, δεν διασφαλίζεται η διαχρονική σταθερότητα των αποβλήτων αυτής της παραγωγικής μεθόδου. 

Παρατήρηση 8 

Κεφάλαιο 6.3 6.4. 6.5, Σελίδες 764 ... 777 

Σχέδιο Κλεισίματος του Έργου (κτιριακών επιφανειών εγκαταστάσεων, εγκαταστάσεων απόθεσης αποβλήτων εξόρυξης, παλαιών χώρων απόθεσης μεταλλευτικών υλικών και περιβαλλοντική αποκατάσταση). 

Επειδή η απαράδεκτη κατάσταση από άποψη περιβάλλοντος που άφησε η προηγούμενη εταιρεία χρησιμοποιείται ως άλλοθι για τις συνέπειες που θα έχει η μη υλοποίηση του παρόντος προτεινόμενου επενδυτικού σχεδίου, ποιο είναι το ύψος της εγγυητικής επιστολής που θα καταθέσει η εταιρεία ΕΛΛ ΧΡΥΣΟΣ ΑΕ και η οποία θα καταπέσει υπέρ του Δημοσίου σε περίπτωση μη υλοποίησης των παραπάνω υποχρεώσεών της ή μη τήρησης των συμφωνηθέντων; 

Παρατήρηση 9 

Το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής του νέου μεταλλείου Σκουριών βρίσκεται εντός των ορίων του εγκεκριμένου ΓΠΣ του Δήμου Παναγιάς, στο οποίο δεν περιλαμβάνονται καθόλου ζώνες μεταλλευτικών δραστηριοτήτων και το οποίο εγκρίθηκε με το ΦΕΚ 420/ΑΑΠ/13.09.2007. Σύμφωνα με το Άρθρο 4 του Ν. 2508/97 Παραγρ 7 «Αναθεώρηση και Τροποποίηση των ΓΠΣ επιτρέπεται μετά την παρέλευση πενταετίας». Συνεπώς, σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς η εν λόγω δραστηριότητα στην περιοχή Σκουριών δεν επιτρέπεται. 

Παρατήρηση 10 

Κεφάλαιο 3, Σελ 3.1-1 

Αναφέρεται ότι «ανά περιβαλλοντική παράμετρο τα όρια μπορούν να μεταβάλλονται με βάση τις κατ’ αρχήν εκτιμήσεις για το μέγεθος της επίδρασης του έργου στην κάθε περιβαλλοντική παράμετρο». Δίνεται έτσι το περιθώριο της αυξομοίωσης των ορίων, μη υιοθετώντας σταθερά δεσμευτικά όρια. 

Συνεπώς, βάσει ποιών ορίων θα γίνονται οι έλεγχοι από τις αρμόδιες Δημόσιες Υπηρεσίες;

Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ της ΘΡΑΚΗΣ φύλλο 248 15/12/2010