Του ΔΗΜΗΤΡΗ Γ. ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΥ*
Για παράδειγμα, η Διοίκηση είναι αρμόδια για την ένταξη περιοχών στο σχέδιο πόλεως και την πολεοδόμησή τους. Η ένταξη αυτή συνεπάγεται αύξηση της περιουσίας των ιδιοκτητών με τη μετατροπή ενός γηπέδου μικρής αξίας σε οικόπεδο πολλαπλάσιας αξίας. Έτσι, οι ιδιοκτήτες των ακινήτων πιέζουν για την κατά προτεραιότητα ένταξή τους στο σχέδιο, πράγμα που παρέχει την ευκαιρία στην εκάστοτε κυβέρνηση για τη διαμόρφωση πελατειακών σχέσεων.
Περαιτέρω, η πολεοδομική ρύθμιση δεν εξαντλείται στην ένταξη αλλά και στον εν συνεχεία καθορισμό των όρων δόμησης για την πολεοδόμηση της περιοχής. Ο καθορισμός αυτός ανήκει επίσης στη Διοίκηση, η οποία τον διαχειρίζεται κατά βούληση. Η αποκλειστική αυτή διαχείριση του συντελεστή δόμησης από την κρατική διοίκηση έχει ως στόχο την εξυπηρέτηση πελατειακών συμφερόντων, με συνέπεια να χρησιμοποιείται περισσότερο για την ικανοποίηση ατομικών και λιγότερο κοινωνικών συμφερόντων.
Αντίθετα, στην τοπική αυτοδιοίκηση μεταβιβάζονται οι αρμοδιότητες που έχουν πολιτικό κόστος και ιδιαίτερα η εφαρμογή των σχεδίων. Όμως, λόγω του ελλειμματικού ισοζυγίου, η τοπική αυτοδιοίκηση δεν διαθέτει τα αναγκαία ποσά για την απόκτηση των ακινήτων που καταλαμβάνονται από κοινόχρηστους χώρους, με συνέπεια την απώλεια των χώρων αυτών ή τη μεγάλη βραδυπορία σχετικά με την εφαρμογή των σχεδίων.
Την πιο πάνω αντίληψη της κυριαρχίας της Διοίκησης στον σχεδιασμό ενίσχυσε η ερμηνεία από το Συμβούλιο της Επικρατείας της παρ. 2 του άρθρου 24 του Συντάγματος. Ειδικότερα το Ανώτατο Δικαστήριο αυτό έκρινε ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός αποτελεί κρατική δραστηριότητα και συνεπώς η έγκριση των πολεοδομικών σχεδίων και η πολεοδόμηση των περιοχών τους πρέπει να γίνονται με προεδρικό διάταγμα. Η κρίση αυτή ελάχιστα περιθώρια αφήνει για την αποκέντρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, που περιορίζεται κατά κανόνα στην εφαρμογή των πολεοδομικών σχεδίων.
Η κυβέρνηση δέχθηκε την ερμηνεία αυτή του ΣτΕ χωρίς να προσπαθήσει να πείσει το δικαστήριο για την ανάγκη της πραγματικής αποκέντρωσης και του χωρικού σχεδιασμού. Έτσι, ελάχιστες αποφασιστικές αρμοδιότητες πολεοδομικού σχεδιασμού έχει και με τον «Καλλικράτη» όχι μόνον η αιρετή αυτοδιοίκηση (Δήμοι και Περιφέρειες) αλλά και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Σχεδόν όλες οι αρμοδιότητες συγκεντρώνονται στο υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ), εκτός από την εφαρμογή των πολεοδομικών σχεδίων, η οποία μεταβιβάζεται στην τοπική αυτοδιοίκηση (Δήμοι-Περιφέρειες) αλλά και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση.
Ειδικότερα με τον πρόσφατο νόμο 3.852/2010 (πρόγραμμα «Καλλικράτης») στον Δήμο μεταβιβάστηκε η αποφασιστική αρμοδιότητα της έκδοσης αδειών οικοδομής και η διαχείριση της αυθαίρετης δόμησης (έλεγχος και επιβολή προστίμων). Λόγω του εντονότερου χαρακτήρα των τοπικών συμφερόντων η αρμοδιότητα αυτή των αυθαιρέτων έπρεπε να μεταβιβαστεί στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση.
Στην αιρετή Περιφέρεια μεταβιβάστηκαν κυρίως οι αρμοδιότητες που είχε η καταργηθείσα νομαρχιακή αυτοδιοίκηση και ιδιαίτερα η έγκριση εντοπισμένων τροποποιήσεων που δεν συνδέονται με περιοχές προστασίας, καθώς και η κύρωση της πράξης εφαρμογής η οποία μεταβιβάστηκε και στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση.
Η Αποκεντρωμένη (ορθότερο Αποσυγκεντρωμένη) Διοίκηση έχει αρμοδιότητα για την έγκριση των ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ, την έγκριση εντοπισμένων τροποποιήσεων σε ΟΤ επί του Βασικού Οδικού Δικτύου των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης αλλά και αρμοδιότητες που έπρεπε να υπάγονται στην Περιφέρεια ( έκδοση αποφάσεων επί αντιρρήσεων κατά της πράξης αναλογισμού, έγκριση πράξεων τακτοποίησης και πράξεων αναλογισμού (ρυμοτομίας; προσκύρωσης;) και κύρωση πράξεων εφαρμογής πολεοδομικής μελέτης, για τις οποίες, ως αποτελούσες εφαρμογή των σχεδίων, αρμόδια θα έπρεπε να είναι η Περιφέρεια.
Γενικά η μεταβίβαση των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων από την κεντρική Διοίκηση στην τοπική αυτοδιοίκηση και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, μέσω του «Καλλικράτη», έγινε με πρόχειρο τρόπο και με ερμηνευτικά προβλήματα.
*Καθηγητής θεσμών και πολιτικής χωροταξίας - πολεοδομίας,
Δικηγόρος - μέλος Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων – Χωροτακτών
Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία 12/12/2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου