ΑΦΙΕΡΩΜΑ: H EYΡΩΠΗ ΣΕ ΚΡΙΣΙΜΗ ΚΑΜΠΗ - Η λύση της ομοσπονδιοποίησης

Γράφει ο Φελίπε Γκονζάλεθ*

Τρία χρόνια αφότου ξέσπασε η πιο σοβαρή οικονομική κρίση από το 1929 -και έναν χρόνο αφότου τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Λισσαβόνας- η οικονομική κρίση συνεχίζει να προκαλεί αναταράξεις στην Ευρώπη. Ούτε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ούτε η Επιτροπή ούτε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι ικανοί να τη σταματήσουν. Τα μέλη-κράτη εμφανίζονται ανυπεράσπιστα, εύκολη λεία των κερδοσκόπων οι οποίοι εκλαμβάνουν τα αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα ως δέλεαρ για να συνεχίσουν τις επιθέσεις τους.

Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι παγιδευμένη στην αντίφαση μιας οικονομικής ένωσης η οποία δεν έχει την ικανότητα να συντονίζει τις οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών-μελών. Επομένως, προκειμένου να ξεφύγει η Ευρώπη από το αδιέξοδο, έχει τρεις επιλογές:

1. Να συνεχίσει όπως τώρα. Αυτό σημαίνει να παραμείνει βυθισμένη στο τέλμα που προκαλεί η διεκδίκηση βραχυπρόθεσμων εθνικών συμφερόντων, διεκδίκηση που προκαλεί εθνικιστικές αντιδράσεις και εκτρέφει τον ευρωσκεπτικισμό. Θα συνεχίσουμε να τρέχουμε πίσω από τους κερδοσκόπους, με ακόμα πιο βαρύγδουπες δηλώσεις ότι καμία χώρα δεν θα εγκαταλειφθεί στη μοίρα της. Θα ληφθούν άτολμα μέτρα ώστε να ξεπεραστούν συγκεκριμένα εμπόδια. Η κοινή γνώμη θα στραφεί κατά των δομικών μεταρρυθμίσεων καθώς αυτές θα θεωρηθούν ότι «επιβάλλονται από ξένα κέντρα ως το αντίτιμο για την αποκατάσταση της ηρεμίας των αγορών».

2. Να υποκύψει στην πίεση εκείνων που θέλουν την επιστροφή σε μία ζώνη ελεύθερης αγοράς χωρίς ενιαίο νόμισμα. Αυτό θα σήμαινε ότι κάθε χώρα θα συνέχιζε με το δικό της νόμισμα, προχωρώντας στην ανταγωνιστική υποτίμησή του προκειμένου να ξεφύγει βραχυπρόθεσμα από το τέλμα, αντί να υιοθετήσει μακροπρόθεσμες πολιτικές που θα έκαναν τη χώρα διεθνώς ανταγωνιστική.

3. Να προχωρήσει μπροστά αποφασιστικά ακολουθώντας το μονοπάτι της «ομοσπονδιοποίησης» των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών. Κατά την άποψή μου, αυτή είναι και η σωστή επιλογή επειδή αποτελεί και το μόνον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη μπορεί να βγει από την κρίση και να καταστεί ανταγωνιστική και αφέντης της μοίρας της. Λογικά, αυτή η ομοσπονδιοποίηση θα πρέπει να ολοκληρωθεί με κοινή εξωτερική κι αμυντική πολιτική. Αν και η τωρινή Συνθήκη έχει θέσει τις βάσεις, εξακολουθεί να υπάρχουν αποκλίσεις, με αποτέλεσμα να μην ακούγεται δυνατά η ευρωπαϊκή φωνή στη διεθνή σκηνή. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα έπρεπε να ηγείται της προσπάθειας προς την ομοσπονδιοποίηση, προτείνοντας, μεταξύ άλλων, τις απαιτούμενες αλλαγές των ευρωπαϊκών συνθηκών, ακόμα κι όταν είναι αναμενόμενο πως ορισμένες χώρες της ΕΕ δεν θα ήθελαν να συμμετάσχουν στη διαδικασία.

• Η έξοδος από την κρίση και η αναπτυξιακή πορεία μπορεί να επιτευχθεί με τις εξής πολιτικές:
  Θέσπιση, παρακολούθηση και εποπτεία ενιαίων κανόνων που θα διέπουν τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές εντός της ΕΕ. Είναι γελοίο τα κράτη-μέλη να ακολουθούν διαφορετικούς κανόνες σε μία ενιαία αγορά. Η απουσία ενιαίων κανόνων θα σπείρει απλώς τους σπόρους της επόμενης οικονομικής κρίσης και θα κάνει την Ευρώπη να «χωλαίνει» τις επόμενες δεκαετίες. Ο σχεδιασμός ενός κοινού μηχανισμού εποπτείας κι ελέγχου θα πρέπει να συμφωνηθεί και με τις ΗΠΑ όπως προτάθηκε στη σύνοδο των G-20.
• Διατήρηση αντι-παρελκυστικών δημοσιονομικών πολιτικών ώστε να εξασφαλιστεί η ανάκαμψη. Η κυβέρνηση Ομπάμα αποφάσισε να διατηρήσει αντι-παρελκυστικές πολιτικές εξαιτίας της εξοργιστικά αργής ανάκαμψης της αμερικανικής οικονομίας. Η Ευρώπη πρέπει να πράξει το ίδιο. Αν κι υπάρχουν χώρες, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, που έχουν εξαντλήσει τους πόρους τους κι είναι υποχρεωμένες να προβούν σε ισχυρές αναπροσαρμογές, περικόπτοντας δραστικά τους προϋπολογισμούς, άλλες, όπως η Γερμανία, που δεν έχουν εξαντλήσει τα μέσα τους, πρέπει να παίξουν ενεργητικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων θα πρέπει να εμπλακούν σε αυτήν την προσπάθεια ώστε να αναπτυχθούν νέοι τομείς οικονομικής δραστηριότητας που με τη σειρά τους θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.
Ομοσπονδιοποίηση οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να συμφωνήσουν σε κοινό ισοζύγιο πληρωμών και στον ορισμό κοινών ορίων για την κατώτατη φορολογία. Μια τέτοια κίνηση θα φανέρωνε σε κάθε κράτος-μέλος την αναγκαιότητα υιοθέτησης δομικών μεταρρυθμίσεων - για παράδειγμα, μεγαλύτερη ελαστικότητα στην αγορά εργασίας, ώστε να τονωθεί η ανταγωνιστικότητα.

Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν αντιδρούν στην ιδέα ενός ανεξάρτητου κράτους που λειτουργεί εντός μίας ομοσπονδίας. Αντιδρούν στο να βρεθούν μπροστά σε αλλαγές που καταργούν κοινωνικά δικαιώματα που έχουν κατακτηθεί με αγώνες. Οι Ευρωπαίοι θέλουν κι αξίζουν μια μακροχρόνια λύση στα όσα αντιμετωπίζουν, κι όχι μία λύση που υπαγορεύεται από τις αγορές. Οποια λύση κι αν επιλεχθεί -η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού ή η απεξάρτηση από το πετρέλαιο- θα πρέπει να εξασφαλιστούν δύο πράγματα:

Πρώτον, να γίνει σαφές ότι ο στόχος δεν είναι η διάλυση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους. Δεύτερον, το οικονομικό σύστημα να υπηρετεί την ανάπτυξη κι όχι τους κερδοσκόπους. Η ιστορία μας ωθεί στην ανάγκη να κινηθούμε με τόλμη. Αν δεν το κάνουμε, ο ραγδαία μεταβαλλόμενος κόσμος θα μας αφήσει πολύ πίσω.

*Ο Φελίπε Γκονζάλεθ είναι Πρώην πρωθυπουργός της Ισπανίας. Σήμερα 

είναι επικεφαλής μιας 12μελούς ομάδας «σοφών» για το μέλλον της ΕΕ

Δημοσιεύθηκε στο ΕΘΝΟΣ 20/03/2011