...

...

Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2011

Δημόσια περιουσία: Είναι λύση η πώληση; - Ούτε πανάκεια ούτε κατάρα!

Του Νίκου Χριστοδουλάκη*

Δύο μύθοι συγκρούστηκαν πάλι στη χώρα μας: ο ένας ότι το κράτος πουλώντας ακίνητα μπορεί να μειώσει δραστικά το δημόσιο χρέος και ο άλλος ότι τέτοια απόπειρα ισοδυναμεί με εθνική μειοδοσία. Στην πραγματικότητα η αξιοποίηση κρατικών ακινήτων ούτε απειλεί κανέναν αλλά ούτε και φθάνει να υποκαταστήσει τις πολιτικές ανάπτυξης για να βγούμε από την κρίση.
Η μέση οδός μπορεί να αποδειχθεί πιο χρήσιμη και μερικές πρακτικές ιδέες αξιοποίησης όσης δημόσιας περιουσίας είναι πράγματι διαθέσιμη είναι οι εξής:
(α) Σύσταση εταιρειών αξιοποίησης των αστικών ακινήτων του Δημοσίου με στόχο την προείσπραξη ενοικίων, μακροχρόνια μίσθωση και ενδεχόμενη πώληση (sales & leaseback). Παρά τον θόρυβο που έγινε, είναι λίγα τα δημόσια ακίνητα που κάνουν για τον σκοπό αυτόν και με κανέναν τρόπο δεν προσεγγίζουν τις δεκάδες χιλιάδες. Οι μόνοι που θέλουν να το πιστεύουν αυτό είναι οι εταιρείες συμβούλων αποτίμησης, γιατί ανάλογες θα είναι και οι δουλειές που θα κλείσουν. 
Το 2003 το υπουργείο Οικονομικών είχε εντάξει σε μια τέτοια εταιρεία μόλις 24 ακίνητα συνολικής αξίας 100 εκατ. ευρώ, μακράν του μυστηριώδους θησαυρού που κυνηγά η τρόικα. Το σχήμα αυτό είναι χρήσιμο κυρίως για νομικά πρόσωπα, όπως νοσοκομεία και πανεπιστήμια, που έχουν πολλά κληροδοτήματα να ρημάζουν ή τα νοικιάζουν αντί πινακίου φακής σε φίλους και γνωστούς. 
(β) Πρότυπες τουριστικές συμπράξεις , όπου το κράτος εκμισθώνει την τουριστική γη επί 50 χρόνια για να γίνουν επενδύσεις υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών. Περίπου όπως τα «Ξενία» της δεκαετίας του 1950, αλλά τώρα με αμιγώς ιδιωτικά κεφάλαια και διαχείριση. Εξαιρούνται, φυσικά, κοινόχρηστες παραλίες και χώροι ιστορικού ενδιαφέροντος. Το κράτος, εκτός από το αρχικό έσοδο παραχώρησης, λαμβάνει και ένα σταθερό ποσοστό επί των κερδών και διαπραγματεύεται εκ νέου κάθε μελλοντική επέκταση. Μεικτά συγκροτήματα με νέες κατοικίες και ήπιες δραστηριότητες μπορούν επίσης να προωθηθούν, με πρώτο και καλύτερο το Ελληνικό, προτού προλάβουν να το καταπατήσουν παράγκες και οικοπεδοφάγοι. 
Παρόμοια σχήματα είναι δυνατόν να εφαρμοστούν και στα ολυμπιακά ακίνητα, τα οποία ιδρύθηκαν για να αποφέρουν μακροχρόνια έσοδα στο Δημόσιο με σύμπραξη ιδιωτικών κεφαλαίων και ανάδειξη του αθλοτουρισμού. Επειτα από αμέτρητους διορισμούς και πολυτελή ταξίδια για την υποτιθέμενη αξιοποίηση των ακινήτων, τα περισσότερα ως σήμερα χρησιμοποιούνται είτε ως υπαίθριοι σκουπιδότοποι είτε ως χώροι δωρεάν διαμονής τέως αθλητών.
(γ) Εκχώρηση αστικών ακινήτων του Δημοσίου, ώστε να διευκολυνθούν συλλογικές αντιπαροχές για την πολεοδομική αναζωογόνηση και ανάπλαση υποβαθμισμένων περιοχών. Στόχος η δημιουργία συνεταιρισμών από ιδιοκτήτες παλαιών διαμερισμάτων και νέους επενδυτές για να προχωρήσουν σε κατεδαφίσεις γηρασμένων τετραγώνων και ανοικοδόμησή τους με σύγχρονα περιβαλλοντικά πρότυπα, όπως έγινε στη Νέα Υόρκη επί προεδρίας Κλίντον. Η δυνατότητα αυτή είναι σήμερα μπλοκαρισμένη από την έλλειψη πρόσθετου χώρου για νέες χρήσεις και από την απροθυμία επενδυτών να μπλέξουν ταυτόχρονα με δεκάδες μικροϊδιοκτήτες και γραφειοκρατικά εμπόδια. Το κοινωνικό και αναπτυξιακό όφελος θα είναι μεγάλο και κανείς δεν θα διαμαρτυρηθεί επειδή «εκποιήθηκαν» εγκαταλελειμμένα οικόπεδα του Δημοσίου για να βελτιωθεί η δόμηση σε μια φτωχή συνοικία. 
Προσοχή όμως γιατί καμία από τις παραπάνω ιδέες δεν προσφέρεται για άμεσα μεγαλεπήβολα σχέδια. Χρειάζεται μια περίοδος πιλοτικών εφαρμογών που θα οδηγήσει σε ορατά αποτελέσματα και μετά όλοι θα θέλουν να ακολουθήσουν, βλέποντας ότι ούτε η εθνική γη ξεπουλιέται ούτε το περιβάλλον καταστρέφεται, αλλά αντίθετα δημιουργούνται μερικές χιλιάδες θέσεις απασχόλησης, πιθανόν καλοπληρωμένες. 
Η ίδια επιφύλαξη ισχύει και για τις πιο κρίσιμες προσπάθειες αποκρατικοποιήσεων στις ΔΕΚΟ, που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη. Η ανόρθωση της οικονομίας δεν θα γίνει ούτε με ευχολόγια των πάσης φύσεως «αντιμνημονιακών» που εναντιώνονται σε κάθε αλλαγή, αλλά ούτε και με αγέρωχες διαταγές χωρίς σχέδιο και επίγνωση. Δεν μπορεί κανείς να αγνοεί ότι με την ύφεση και την καθίζηση των αγορών οι αποκρατικοποιήσεις είναι αδύνατον να αποφέρουν υπερέσοδα, όση ανάγκη και αν τα έχουμε. Η εκτόξευση του στόχου στα 50 δισ. ευρώ μπορεί να προσέφερε κομματικές συγκινήσεις, αλλά απειλεί να γκρεμίσει το όλο εγχείρημα στα βάθη του ανέφικτου και μετά θα χρειαστεί πολλή προσπάθεια για ανέλκυση. Το ίδιο ακριβώς είχε γίνει και 20 χρόνια πριν, όταν τα σαρωτικά- πλην όμως πρόχειρα- σχέδια ιδιωτικοποιήσεων κατέληξαν να γίνουν το σκληρό άλλοθι του κρατισμού και ματαίωσαν κάθε διαρθρωτική αλλαγή για πολλά χρόνια. 
Ούτε επίσης μπορεί να παραβλέπεται ότι τα τελευταία χρόνια οι αποκρατικοποιήσεις έχουν «κολλήσει» και τα έσοδά τους το 2010 ήταν μηδενικά! Η επανεκκίνηση θέλει περίσκεψη και προετοιμασία, ώστε οι πρώτες αποκρατικοποιήσεις να προκαλέσουν ρεύμα ανάπτυξης και να δράσουν ως επιταχυντής των επόμενων κινήσεων. 
Το πρόγραμμα των 7 δισ. ευρώ που είχε ανακοινώσει μόνη της η κυβέρνηση για τα επόμενα δύο χρόνια είναι μια ρεαλιστική πρόταση άμεσης εφαρμογής και μακάρι να πάει καλύτερα, ταχύτερα και ψηλότερα, ώστε να επεκταθεί αργότερα και σε άλλα μέτωπα. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι ανάμεσα στο μηδέν και στο άπειρο υπάρχουν πολλοί χρήσιμοι αριθμοί, αρκεί κανείς να θέλει πράγματι να κάνει κάτι και όχι απλώς να προκαλεί εντυπώσεις. 

*Ο κ. Νίκος Χριστοδουλάκης είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, 
πρώην υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.Δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜΑ 20/02/2011

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου