...

...

Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 2011

Η Ευρώπη σε εποχή λιτότητας

Toυ Λουκά Tσούκαλη*

Οι κρίσεις αλλάζουν συνήθως τα δεδομένα και τις όποιες ισορροπίες προϋπήρχαν. Αυτό θα συμβεί και με την κρίση του ευρώ, η οποία ανέδειξε τα εσωτερικά προβλήματα και τις έντονες φυγόκεντρες δυνάμεις στο εσωτερικό της Ευρωζώνης. Μερικοί πολιτικά αφελείς, ή που απλώς μπέρδευαν τις επιθυμίες τους με την πραγματικότητα, νόμισαν ότι έφτασε το τέλος του ευρώ. Προφανώς δεν κατάλαβαν το μέγεθος του πολιτικού κεφαλαίου που είχαν επενδύσει οι Ευρωπαίοι στο κοινό νόμισμα. Ετσι, έχασαν τα χρήματα που στοιχημάτισαν.
Τα πράγματα δεν μπορούν όμως να συνεχίσουν όπως ήταν μέχρι τότε.
Εκτός από τις σημαντικές αποφάσεις για τον μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας, καθώς και τη δημιουργία ενός πολύ μεγαλύτερου χρηματοδοτικού εργαλείου που θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση που και άλλες χώρες της Ευρωζώνης βρουν τις πόρτες των αγορών κλειστές στο μέλλον, έχει ξεκινήσει εδώ και μερικούς μήνες μια συζήτηση για ριζική αναθεώρηση του συστήματος διακυβέρνησης του ευρώ. Αφορά θέματα συντονισμού της οικονομικής πολιτικής των χωρών-μελών, την εποπτεία από τα κεντρικά όργανα και την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση που μια χώρα δεν τηρεί τα συμφωνημένα, καθώς και τη δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού κρίσεων.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που έγινε στις 28 - 29 Οκτωβρίου ήταν πολύ σημαντικό. Δεν φτάσαμε ακόμη στο τέρμα της διαδρομής μιας δύσκολης και εξαιρετικά ευαίσθητης διαπραγμάτευσης, αλλά μερικά πράγματα έγιναν πλέον πιο ξεκάθαρα. Ο συντονισμός θα καλύπτει μια ευρεία γκάμα θεμάτων οικονομικής πολιτικής, όχι απλώς τα δημοσιονομικά ελλείμματα, η εποπτεία θα είναι πολύ πιο αυστηρή και οι ποινές για τους απείθαρχους θα έχουν κάποιο στοιχείο αυτοματισμού, αν και στη βράση κολλάει το σίδερο, θα δούμε!
Οι Γερμανοί μιλάνε για αυστηρούς κανόνες και κυρώσεις. Θέτουν επίσης συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού στήριξης για τις χώρες της Ευρωζώνης μετά το 2013. Μια από αυτές είναι η νέα, περιορισμένης εμβέλειας, αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας - χαρά στο κουράγιο τους! Η δική τους στήριξη αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός τέτοιου μηχανισμού, η γερμανική κοινή γνώμη είναι αρνητική, ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος να ακυρωθεί η όλη προσπάθεια από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας. Αυτά είναι τα μεγάλα διαπραγματευτικά επιχειρήματα/όπλα της κυρίας Μέρκελ - και δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητα.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ευρώπη, και την Ελλάδα ειδικότερα που είναι και η πιο ευάλωτη χώρα της Ευρωζώνης; Μπήκαμε ήδη σε μια περίοδο δημοσιονομικής εγκράτειας σε όλη την Ευρώπη, όχι όμως και στην Αμερική, για πολλούς αναγκαία, για άλλους όμως εξαιρετικά επικίνδυνη, δεδομένου του φάσματος της ύφεσης που ελλοχεύει. Η οικονομική ανάκαμψη στη Γερμανία και τον ευρύτερο περίγυρο παραμένει επισφαλής, όσο για την περιφέρεια δεν είναι ακόμη ούτε καν ορατή. Αν οι οικονομικές συνθήκες χειροτερεύσουν, κινδυνεύει ολόκληρη η Ευρώπη να μπει σε επικίνδυνες ατραπούς, με αρνητικές επιπτώσεις για την ανεργία και την κοινωνική ειρήνη. Με μια τέτοια εξέλιξη, η επιτυχία του σταθεροποιητικού προγράμματος στην Ελλάδα θα γινόταν βεβαίως ακόμη πιο δύσκολη.
Οι αυστηρότεροι κανόνες για την οικονομική πολιτική δεν πρόκειται να μας επηρεάσουν άμεσα, εφόσον η χώρα συνεχίσει να ακολουθεί τον δρόμο του Μνημονίου - εκτός και αν αποφασίσει να αυτοκτονήσει. Αυτό που θα μας επηρεάσει κάπως, κυρίως τη δυνατότητά μας να προσφύγουμε και πάλι στο μέλλον στις διεθνείς αγορές για να καλύψουμε τις δανειακές μας ανάγκες, θα είναι μια νέα συζήτηση για τις προϋποθέσεις συναινετικής και με κανόνες αναδιάρθρωσης του χρέους μιας χώρας της Ευρωζώνης στο μέλλον. Η Γερμανία το έχει βάλει στο τραπέζι. Λογικό από την πλευρά της. Ποιος ξέρει, μπορεί και να φανεί χρήσιμο σε μας και σε άλλους στο μέλλον. Αλλά η άμεση επίπτωση μιας τέτοιας συμφωνίας θα ήταν να ανεβούν και άλλο τα επιτόκια δανεισμού των πιο αδύναμων χωρών. Και αυτό σίγουρα δεν μας συμφέρει.
Δύσκολες εποχές μετά το γλέντι που κράτησε χρόνια - για αρκετούς τουλάχιστον, όχι όλους. Εποχές που προσφέρονται για κάθε λογής δημοκόπους. Μερικοί θα προσφύγουν και σε φτηνό αντι-ευρωπαϊσμό. Οσοι καταλαβαίνουν και διατηρούν αίσθημα ευθύνης, θα πρέπει να πάρουν θέση και σε αυτό το θέμα. Είναι πολύ επικίνδυνο να αφήσουμε τη δημαγωγία αναπάντητη.

* Ο κ. Λουκάς Τσούκαλης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Δημοσιεύθηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 07/11/2010

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου