Οικονομική ανάπτυξη, η μόνη λύση

Του ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΟΣ ΜΑΡΑΒΕΓΙΑ*

Η Ευρωπαϊκή Ένωση καθυστερεί να προχωρήσει σε συνολική λύση στο πρόβλημα της υπερχρέωσης των περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης.

 Η αύξηση των κεφαλαίων που διαθέτει το Ευρωπαϊκό Χρηματοπιστωτικό Ταμείο Σταθερότητας, η δυνατότητά του να δανείζει με χαμηλότερα επιτόκια, η ευχέρεια του Ταμείου να αγοράζει άμεσα τα ομόλογα των περιφερειακών χωρών είναι μερικά από τα ζητήματα που αφορούν το σύνολο των υπερχρεωμένων χωρών, τα οποία περιμένουν απάντηση από το Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο προσεχές αλλά απροσδιόριστο μέλλον. Το ίδιο συμβαίνει και με την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου, των 110 δισ. ευρώ, που αφορά τη χώρα μας.

Όμως, όλα τα παραπάνω, όταν και αν αποφασισθούν, θα αποτελέσουν αναγκαία αλλά όχι επαρκή προϋπόθεση για τη λύση του προβλήματος της υπερχρέωσης. Ακόμη και η έκδοση ευρωομολόγων μπορεί να μην αποτελεί οριστική απάντηση στο ζήτημα του κόστους αποπληρωμής των δανείων, εκτός αν η έκδοση των ευρωομολόγων καλύψει το σύνολο του χρέους και όχι ένα μόνο ποσοστό 60%, όπως προτείνεται σήμερα. 

Και αυτό, διότι για το υπόλοιπο του χρέους οι διεθνείς αγορές θα συνεχίσουν να επιβάλουν στα χορηγούμενα δάνεια πολύ υψηλά επιτόκια, εφόσον ο έλεγχός τους αποδεικνύεται πολιτικά ανέφικτος. 

Η μοναδική προϋπόθεση προκειμένου να συνεχίσει να υπάρχει νομισματική ένωση, είναι η δημοσιονομική ένωση, δηλαδή ο κοινός ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, πράγμα που ισοδυναμεί με μια μορφή πολιτικής ενοποίησης. Μια τέτοια προοπτική, χωρίς να αποκλείεται, δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Συνεπώς, η χώρα μας, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους αυξανόμενους κινδύνους της υπερχρέωσης τα επόμενα χρόνια, πρέπει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για δημιουργία μιας νέας αναπτυξιακής δυναμικής. Αν αυτό επιτευχθεί, οι διεθνείς αγορές θα προχωρήσουν σε θετική εκτίμηση για τις δυνατότητες της χώρας μας να αποπληρώσει τα χρέη της και συνεπώς θα μειώσουν τα επιτόκια των δανείων, δηλαδή το κόστος δανεισμού. 

Εξάλλου, η αύξηση του ΑΕΠ θα μειώσει ποσοστιαία το συνολικό χρέος της χώρας, θα χαλαρώσει, έτσι, την ένταση της εφαρμοζόμενης λιτότητας, ανακουφίζοντας μεγάλο μέρος των ελλήνων πολιτών. Κυρίως, όμως, θα εμπνεύσει στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας εμπιστοσύνη στην ικανότητα της χώρας μας να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της στηριζόμενη και στις δικές της δυνάμεις χωρίς μόνιμα ευρωπαϊκά «δεκανίκια». 

Προφανώς μια τέτοια αναπτυξιακή δυναμική δεν μπορεί να δημιουργηθεί με παραδοσιακές μεθόδους αύξησης των δημοσίων δαπανών, ούτε με αύξηση των αμοιβών και της κατανάλωσης, σε μια περίοδο γενικευμένης λιτότητας. Μπορεί όμως να προκύψει με αύξηση των επενδύσεων, κυρίως των ιδιωτικών, δεδομένης της δυσκολίας αύξησης των κρατικών δαπανών ακόμη και για δημόσιες επενδύσεις. Βεβαίως, το ερώτημα είναι γιατί οι επιχειρηματίες θα επενδύσουν στη χώρα μας σήμερα, όπου η εσωτερική κατανάλωση συρρικνώνεται, όταν δεν επένδυαν σε προηγούμενες περιόδους καταναλωτικής ευημερίας. 

Είναι φανερό ότι πρέπει να υπάρξει μια ουσιαστική μεταβολή στα δεδομένα σε σχέση με το παρελθόν. Πέρα από την εξάλειψη των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, της διαφθοράς και της ολιγωρίας της διοίκησης, πρέπει να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί μια σειρά μέτρων που θα δημιουργήσουν ελκυστικό περιβάλλον για επενδύσεις, με στόχο περισσότερο τις εξαγωγές παρά την υποτονική εσωτερική αγορά. Τα μέτρα αυτά πρέπει να βελτιώνουν την παραγωγικότητα, πράγμα που αποτελεί προϋπόθεση για την αύξηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών.

* Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών 

Δημοσιεύθηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 23/01/2011