Ζητείται ελπίδα…

Του Ν. Αναλυτή*

Η οικονομική κρίση και η δύσκολη εποχή που περνάμε τον τελευταίο καιρό πλήττουν αναπόφευκτα όλους και ιδιαίτερα εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που είναι ήδη ευπαθείς. Νέες συνθήκες δημιουργούνται συνεχώς. Οι αλλαγές επηρεάζουν και θα επηρεάζουν την καθημερινή ζωή μας για μεγάλο διάστημα και γίνονται με ρυθμούς και ταχύτητες που δεν αφήνουν περιθώρια γρήγορης προσαρμογής και αφομοίωσής τους.

Αυξάνεται η ανεργία, αυξάνεται η φτώχεια, δικαιώματα και προνόμια περιορίζονται, συρρικνώνονται τα εισοδήματα και η μειωμένη κίνηση της αγοράς οδηγεί σε αντίξοες καταστάσεις που και αυτές στη συνέχεια οδηγούν σε έναν φαύλο κύκλο αβεβαιότητας και αγωνίας για το αύριο.

Είναι γεγονός ότι κατά τις προηγούμενες δεκαετίες η χώρα μας ζούσε με τρόπο που ξεπερνούσε τις δυνατότητές της. Δαπανούσαμε περισσότερα από όσα παράγαμε. Είχαμε αναπτύξει ένα πνεύμα καταναλωτισμού, εγωκεντρισμού και παθητικής αδιαφορίας για τις εξελίξεις που διαμορφώνονταν στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Με την κρίση αποκαλύφθηκαν πολλές δομικές αδυναμίες σε πολιτικό, διοικητικό ακόμη και επιχειρηματικό και κοινωνικό επίπεδο.

Πολλά είναι τα ζητούμενα σχετικά με το τι πρέπει να γίνει προκειμένου να βγούμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα από την κρίση. Ετσι λοιπόν...

Ζητείται υπέρβαση…

Οφείλουμε όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι το πρόβλημα είναι κοινό και ότι μόνο με κοινές προσπάθειες θα ξεπεραστεί. Κατεστημένα και στερεότυπα χρόνων πρέπει να επανεξεταστούν και σε πολλές περιπτώσεις να ξεπεραστούν. Είναι ανάγκη να συμφιλιωθούμε με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η χώρα μας και να διαμορφώσουμε συνθήκες που θα της επιτρέψουν να γίνει βιώσιμη, με μακροχρόνια προοπτική. Δεν πρέπει να αφήσουμε να μετατραπεί η οικονομική κρίση σε βίαιη κοινωνική κρίση, γιατί μια διαλυμένη κοινωνία θα αποβεί σε βάρος όλων. Θα πρέπει η υπέρβασή μας να φθάσει σε τέτοιο σημείο ώστε να χαρακτηρίσουμε τη σημερινή κρίση «δημιουργικά καταστροφική». Για τον σκοπό αυτό...

Ζητείται ηγεσία…

Στην προσπάθεια για ανάδειξη της κρίσης ως ευκαιρίας, ως νέας αρχής, ως αφετηρίας νέας εκκίνησης, χρειάζεται να αντιληφθούμε όλοι ότι η επιβίωση κατά τη διάρκεια μιας κρίσης δεν σημαίνει απλά να βρεθούν τρόποι για «να μην πεθάνουμε» αλλά για να «δημιουργήσουμε προοπτικές νίκης», δεδομένου ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια μάχη διαρκείας. Και για να το επιτύχουμε, χρειαζόμαστε ηγέτες. Ηγέτες που θα μας οδηγήσουν στο μέλλον. Ηγέτες που δεν θα θέτουν μόνο τις σωστές ερωτήσεις αλλά θα δίνουν και τις σωστές απαντήσεις. Ηγέτες που δεν θα μεταφέρουν απλά σε όλους τους άλλους το μήνυμα αλλά θα είναι οι ίδιοι το μήνυμα. Που θα δίνουν οι ίδιοι και το καλό παράδειγμα. Που θα θεωρούν εθνικό χρέος να προχωρήσουν σε συναινετικές μεταρρυθμίσεις, χωρίς να ασχολούνται με το να μας εξηγούν γιατί φταίνε οι άλλοι και χωρίς να ακολουθήσουν προσεγγίσεις από τις οποίες θα βγούμε όλοι χαμένοι. Για τον σκοπό αυτό...

Ζητείται αξιοπιστία, υπευθυνότητα, διαφάνεια...

Η κρίση έχει οδηγήσει στην υπονόμευση της εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας που έχουν όλοι προς όλους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάγκη για αναπροσδιορισμό του ρόλου και της υπευθυνότητας της Πολιτείας, του πολιτικού συστήματος, των επιχειρήσεων και των κοινωνικών εταίρων απέναντι στην κοινωνία. Παλιές ιστορίες επιτυχίας δεν είναι εφαρμόσιμες στις νέες συνθήκες. Είναι ανάγκη να ανακαλύπτουμε συνεχώς τον εαυτό μας ανταποκρινόμενοι στις αλλαγές των καιρών με νέα και καινοτόμα μοντέλα διοίκησης και διαχείρισης. Η εφαρμογή ελάχιστων κανόνων λειτουργίας και ελέγχου είναι το πρώτο βήμα.

Σημαντικός συντελεστής προς την κατεύθυνση αυτή είναι η διαφάνεια. Το μεγάλο έλλειμμα κάθε μορφής διοίκησης στην Ελλάδα. Δεν είναι δυνατόν να λύνουμε τα προβλήματα σε ένα κλίμα μυστικότητας και συνωμοσίας. Είναι πλέον από όλους αποδεκτό ότι η έλλειψη διαφάνειας ενέχει σοβαρούς ηθικούς και πολιτικούς προβληματισμούς και υπονομεύει την οικονομική ανάπτυξη και την πρόοδο. Η καταπολέμηση της διαφθοράς χρειάζεται πολιτικό θάρρος και συναίνεση εκ μέρους όλων. Για τον σκοπό αυτό…

Ζητείται συνέργεια…

Οι κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που έχουν έρθει μαζί με την κρίση ασκούν αυξημένες πιέσεις στα διάφορα συστήματα διακυβέρνησης. Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας οφείλουν να συνεργαστούν και να ασχοληθούν με τα πολύπλοκα και αλληλοσυνδεόμενα θέματα, που μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνον με λύσεις συνεργατικές και ενιαίες, χωρίς αντιπαλότητα και κοινωνικούς αποκλεισμούς.

Ιδιαίτερα ως προς το σύστημα των εργασιακών σχέσεων, τα τεχνικά, οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα της εποχής υπαγορεύουν την αναδόμησή τους. Μέσα από συνεργατικές και εποικοδομητικές διαδικασίες μπορούμε να εξετάσουμε τι μπορεί να προσφέρει η κάθε πλευρά. Θα είναι αναγκαίο να ερευνήσουμε ποιος είναι ο μέσος όρος των εργασιακών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στην Ευρώπη, να τον μελετήσουμε, να προσαρμόσουμε ανάλογα την ελληνική πραγματικότητα και να προχωρήσουμε στις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Γιατί το εργασιακό κλίμα αποτελεί ουσιώδη παράγοντα προσέλκυσης επενδύσεων, βελτίωσης της παραγωγικότητας και αύξησης της ανταγωνιστικότητας. Ισως είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός μόνιμου οργάνου διαλόγου και προτάσεων που θα παρακολουθεί διαρκώς τα εργασιακά θέματα ώστε να μην περιμένουμε όλες τις απαντήσεις από το πολιτικό κατεστημένο. Εργοδότες και εργαζόμενοι, όποτε κατόρθωσαν να συνεργαστούν και να συνεννοηθούν με διαφάνεια και υπευθυνότητα, προσέφεραν τις καλύτερες λύσεις.

Σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, κανείς δεν έχει το μονοπώλιο παροχής λύσεων. Τα εργασιακά δικαιώματα είναι βασικό στοιχείο των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ο χειρισμός τους πρέπει να απολαμβάνει τον σεβασμό όλων προκειμένου να διασφαλίσουμε στο μέλλον μια πιο ανθρώπινη κοινωνία. Οπως επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι χωρίς επιχειρηματική δράση και πρωτοβουλίες, καμιά κοινωνία δεν μπορεί να δημιουργήσει οικονομικές προϋποθέσεις κοινωνικής και ανθρώπινης προόδου και ευημερίας. Για τον σκοπό αυτό...

Ζητείται αναπτυξιακός σχεδιασμός…

Βασικός μας στόχος για την όσο το δυνατόν γρηγορότερη έξοδο από την κρίση είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός αναπτυξιακού προγράμματος που θα προβλέπει την αντιμετώπιση των μακροχρόνιων προκλήσεων, τις πιέσεις για ορθολογική χρήση των πόρων, την προαγωγή της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, την ενθάρρυνση ξένων επενδύσεων, που θα βελτιώνει την παραγωγικότητα, που θα δίνει έμφαση σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες, που θα δίνει εναλλακτικές λύσεις και ευελιξία στην εθνική ανταγωνιστικότητα.

Δεν πρόκειται για εύκολο στόχο. Κανένα αναπτυξιακό πρόγραμμα δεν είναι δυνατόν να επιτύχει αν δεν βλέπει πέρα από τις παραδοσιακές δομές, δεν προβλέπει τη διαμόρφωση συνθηκών που θα επιτρέπουν την παροχή νέων δεξιοτήτων και την υποστήριξη της καινοτομίας, της δημιουργικότητας και της επιχειρηματικότητας. Για τον σκοπό αυτό…

Ζητείται εκπαίδευση και τεχνολογική πρόοδος...

Σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά όπου το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον αλλάζει δραματικά, αλλάζει και η επικέντρωση. Από μια φθίνουσα βιομηχανική οικονομία προχωρούμε σε μια οικονομία που βασίζεται στη γνώση και κατευθύνεται από την καινοτόμο τεχνολογία. Τα νέα μοντέλα διοίκησης απαιτούν απόκτηση νέων δεξιοτήτων και αλλαγή συμπεριφορών όπως ικανότητα διαχείρισης σύνθετων καταστάσεων, ικανότητα γρήγορης επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων, ακεραιότητα, προσαρμοστικότητα και ευρύτητα πνεύματος. Ολα αυτά τα στοιχεία μπορούν να περάσουν στην επόμενη γενιά μέσα από την εκπαίδευση και την κατάρτιση, όμως θα πάρει αρκετό χρόνο για να δούμε τα αποτελέσματα. Μέχρι τότε οφείλουμε να ξεφύγουμε από το αίσθημα της κατάθλιψης, της μιζέριας και της παθητικής παρατήρησης των τεκταινομένων, που διακατέχει όλους. Για τον σκοπό αυτό…

Ζητείται ελπίδα…

Αναμφίβολα, η δημιουργία ελπίδας παίζει ζωτικό ρόλο για επιβίωση μέσα στο σημερινό περιβάλλον. Οφείλουμε να πείσουμε την κοινωνία ότι οι θυσίες που της ζητούμε να κάνει δεν θα πάνε χαμένες και ότι θα συμμετάσχουμε όλοι σε αυτές. Οφείλουμε με πολιτικές και πράξεις και όχι με ωραία λόγια να αναδείξουμε την πίστη μας ότι μπορούμε να προχωρήσουμε δυναμικά μπροστά. Οφείλουμε να δώσουμε ελπίδα στα παιδιά μας και τις μελλοντικές γενεές που δικαιολογημένα διαμαρτύρονται και ζητούν να ζήσουν σε έναν κόσμο που θα σέβεται τον άνθρωπο και θα του διασφαλίζει αξιοπρέπεια και εθνική υπερηφάνεια.

Κανένα από τα πιο πάνω ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ δεν είναι εύκολο, αλλά είναι όλα κατορθωτά – αρκεί να υπάρχει μια βασική προϋπόθεση: η καλοπροαίρετη διάθεση συνεργασίας, κατανόησης, αμοιβαίας υποχώρησης.

Το σωστό παράδειγμα όμως είναι το άνωθεν…

*Πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη